ЗЕМЈАТА ЈА ОЧЕКУВА НАЈГОЛЕМАТА СОЛАРНА БУРА во последните 14.300 години, предупредува науката

Огромен космички настан од пред околу 14.300 години бил толку моќен што оставил забележлив белег на нашата планета. Во делумно фосилизираните стебла на древни дрвја и ископаните јадра од милениумски мраз, научниците пронашле докази што сугерираат дека се случил некаков масивен вселенски настан околу 12350 година п.н.е.

Нова работа користејќи специјално развиен климатско-хемиски модел го потврдува ова. Виновникот зад огромниот прилив на честички во тоа време бил џиновски настан од Сонцето, кој ја опсипал Земјата со честички во најголемата геомагнетна бура што светот ја има регистрирано.

„Во споредба со најголемиот настан од модерната сателитска ера – бурата со честички од 2005 година – античкиот настан кој се случил помеѓу јануари и април 12350 година п.н.е. бил над 500 пати поинтензивен, според нашите проценки“, вели вселенската физичарка Ксенија Голубенко од Универзитетот во Оулу во Финска.

Сонцето е повторно активно, а сончевата дамка испушта пламени јазици, од кои едниот се протегаше неверојатни милион километри. Минатата година, нашата ѕвезда беше активна неколку недели, испуштајќи коронални масовни исфрлања, предизвикувајќи аурори на Земјата и нарушувајќи ги радио сигналите. Сепак, она што го доживеавме не е ништо во споредба со она што се случило пред 14.300 години.

Тогаш беше забележана најсилната сончева бура во историјата на планетата, и првата што се случила околу крајот на последното ледено доба. Студија објавена во „Earth and Planetary Science Letters“ наведува дека овој екстремен настан се случил во 12.350 година п.н.е.

Сончевите бури досега само влијаеле на комуникациите и создале аурори на Земјата. Сепак, посилна бура има потенцијал да го уништи магнетното поле на планетата и да ги наруши пошироките технолошки системи.

Овие бури се познати како Екстремни настани на сончеви честички (ESPE), а само осум од нив се регистрирани во последните 12.000 години. Најсилната се случила во 775 година од нашата ера. Сега научниците дознале за една ESPE што се случила пред овој период и била 18 проценти посилна од настанот во 775 година од нашата ера.

Откритието е направено од податоци зачувани од дрво во Европа. Имено, прстените на дрвјата се познати по тоа што ги фаќаат радиојаглеродните скокови во атмосферата што се случуваат за време на сончева бура. Истражувачите создадоа модел наречен SOCOL:14C-Ex и користеа податоци од радиојаглеродно наоѓалиште во дрво од Југозападна Европа.

Може ли да се случи екстремен настан на сончеви честички денес?
Сончевите бури станаа доста чести во последните неколку години, бидејќи се верува дека Сонцето влегло во екстремно активна фаза. Оваа недела, на 14 мај, испушти ерупции од класа X, најсилните од сите. Геомагнетна бура не е на хоризонтот, иако сончевата дамка полека се свртува кон Земјата.

Но, експертите велат дека луѓето не треба да се грижат за нешто толку екстремно како настанот од 12.350 година п.н.е. што се случува во нивниот живот.

Според студија од 2024 година, ESPE се повисоко од сè што некогаш се доживеало во модерното време. Во неа се наведува дека ESPE се „до три реда на големина посилни од“ кој било забележан настан на сончеви честички.

Геомагнетна бура е настан што обично се поврзува со коронално масовно исфрлање, огромно исфрлање на милијарди тони плазма, заплеткани со магнетно поле, од Сонцето. Кога овој прилив на честички ќе удри во Земјата, може да се појават секакви чудни манифестации.

Аурора аустралис и бореалис се најпознатите манифестации на геомагнетна бура, но ваквите нарушувања можат да станат опасни кога се мешаат со нашата технологија. Најпознат пример е Карингтоновиот настан од септември 1859 година, во кој струите во атмосферата потоа се протегаа по површината на Земјата, уништувајќи ги телеграфските системи низ целиот свет, предизвикувајќи пожари и хаос. Друга голема геомагнетна бура во 1989 година предизвика повеќекратни прекини и прекини во електричната мрежа.

Знаеме дека Сонцето е способно за многу поголеми изливи. Но, бидејќи човечките записи за сончевите бури се во најдобар случај нееднакви, тешко е да се процени колку силна може да стане геомагнетна бура.

Сепак, една карактеристика на геомагнетните бури е тоа што тие привремено ја зголемуваат количината на радиоактивен јаглерод-14 што постојано паѓа врз Земјата. Овој радиојаглерод се произведува во горната атмосфера кога космичките честички, како честичките што ги исфрла Сонцето, комуницираат со атмосферските честички.

Јаглерод-14 е инкорпориран во организмите, како што се дрвјата и животните, и бидејќи се распаѓа со позната брзина, научниците можат да го користат за да утврдат кога живееле овие организми. Еве каде станува интересно: огромен скок на јаглерод-14 во прстенот на дрвото може да се користи не само за откривање, туку и за стеснување на датумот на геомагнетна бура.

Ова е она што го направиле истражувачите за да идентификуваат потенцијална џиновска геомагнетна бура пред 14.000 години, како што е објаснето во труд од 2023 година. Други вакви настани се проследени околу 994 година од нашата ера, 660 година п.н.е., 5259 година п.н.е. и 7176 година п.н.е., а најновиот (и претходно најголемиот познат) е 774 година од нашата ера.

(Фото: НАСА)