ТРИ ЧАСА НА ПАСОШКА КОНТРОЛА: Новиот EES го тестира трпението на патниците

Европските аеродроми влегуваат во најчувствителниот дел од зимската сезона со предупредување што ретко се слуша во ваква форма: системот што треба да ја модернизира граничната контрола веќе создава сериозен хаос. Патници од земји надвор од Европската Унија чекаат и по три часа само за да ја поминат пасошката контрола, а аеродромските власти стравуваат дека најлошото допрва доаѓа.

Причината е постепеното воведување на новиот европски систем за влез и излез, познат како EES, кој од октомври почна да се применува на дел од патниците што не се државјани на ЕУ. Наместо класичен печат во пасош, системот бара собирање биометриски податоци – отпечатоци од прсти и фотографија – уште при првото влегување во Унијата. Иако идејата е дигитално следење на престојот и поголема безбедност, практиката покажува дека инфраструктурата и персоналот не се подготвени за ваков обем на работа.

Според ACI Europe, времето за обработка на патниците на аеродромите што го активирале системот е зголемено и до 70 проценти. Во шпицовите, редиците се протегаат надвор од салите за пасошка контрола, а најпогодени се аеродромите во Франција, Германија, Италија, Шпанија, Португалија, Грција, Исланд и Чешка. Во Прага, на аеродромот Вацлав Хавел, кој од првиот ден воведе целосни биометриски проверки, службите веќе неколкупати морале да ги пренасочуваат патниците поради замрзнати киосци и падови на системот, што довело и до пропуштени авионски конекции.

Проблемите не се само технички. Аеродромите укажуваат на недоволен број обучени службеници за имиграција, неисправни е-порти, киосци за самопослужување кои откажуваат среде процес и мобилна апликација за претходна регистрација што сè уште не функционира како што е најавено. Сето тоа ја зголемува нервозата кај патниците и го забавува протокот токму во период кога сообраќајот расте поради празниците.

И покрај тоа што моментално само околу 10 проценти од патниците од „трети земји“ се регистрираат преку EES, Европската комисија планира од јануари овој удел да порасне на 35 проценти, со цел системот да стане целосно оперативен на сите аеродроми до април 2026 година. Аеродромските власти предупредуваат дека ваквото темпо е ризично и дека без итни корекции може да дојде до системски нарушувања, па дури и безбедносни проблеми.

Паралелно со EES, Европа се подготвува и за воведување на ETIAS – електронско одобрение за патување за државјани на земји на кои не им е потребна виза. Иако ETIAS е одложен до крајот на 2026 година, комбинацијата од двата системи дополнително ја зголемува загриженоста во авио-индустријата.

Во меѓувреме, аеродромите и авиокомпаниите им советуваат на патниците што не се од ЕУ да пристигнуваат значително порано од вообичаено, да имаат подготвени документи и да се вооружат со трпение. Пораката од индустријата е јасна: дигиталната иднина на граничните контроли е неизбежна, но ако се воведува пребрзо и без доволна поддршка, цената ја плаќаат патниците – во часови изгубени во редици.

(Фото: Unsplash)