Аналитика
Енергетските односи меѓу Европа и Катар би можеле сериозно да се заладат по последното предупредување од Доха. Катарскиот министер за енергетика, Саад бин Шерида Ал-Каби, остро ја критикуваше новата Директива за длабинска анализа на корпоративната одржливост (CSDDD) на Европската Унија, предупредувајќи дека доколку Брисел не ги ублажи строгите регулативи, земјата би можела целосно да ги прекине испораките на течен природен гас (LNG) кон европскиот континент.
Настапувајќи на конференцијата за енергија ADIPEC во Абу Даби, Ал-Каби рече дека Катар нема да испорачува LNG во Европа „ако Унијата продолжи да инсистира на казни од пет проценти од глобалните приходи за компаниите што ќе ги прекршат новите еколошки и човекови стандарди“. Тој предупреди дека ваквите мерки се „нереални и неприфатливи“ за производителите на енергија, и дека европските регулативи можат да ги натераат државите од Заливот да бараат „алтернативни пазари“.
Директивата, која сè уште не стапила на сила, бара од големите корпорации да ги идентификуваат и елиминираат негативните влијанија врз животната средина и човековите права низ целиот синџир на снабдување. Според Европската комисија, мерката е дел од стратегијата за постигнување нето-нулти емисии до 2050 година, но критичарите ја сметаат за прекумерен товар за бизнисите што работат во и со Европа.
Заканата од Катар не е само декларативна, таа има сериозна тежина. Земјата е меѓу водечките светски производители на течен природен гас, заедно со САД, Австралија и Русија, и во првиот квартал од 2025 година стана трет најголем снабдувач на LNG за Европската Унија. Откако руската инвазија на Украина во 2022 година го наруши енергетскиот баланс во Европа, зависноста од катарскиот гас се зголеми значително, достигнувајќи меѓу 10 и 14 проценти од вкупниот увоз на LNG во блокот.
Катар во изминатите месеци потпиша серија долгорочни договори со глобални енергетски гиганти како „Тотал“, „Ени“, „Петронет“ и „Синопек“, со цел да го зацврсти своето место на светскиот пазар. Но односите со Брисел стануваат сè понапрегнати. Веќе во декември 2024 година, катарските власти испратиле писмо до белгиската влада со предупредување дека испораките може да се намалат ако ЕУ не ја ревидира својата директива.
„Европа треба реално да ги разгледа своите цели. Ако сака енергетска сигурност, мора да најде рамнотежа помеѓу транзицијата и реалните потреби“, изјави Ал-Каби, додавајќи дека Катар нема да жртвува економски интереси за политички декларации.
Во момент кога Европската унија се обидува да ја намали зависноста од рускиот гас и истовремено да ја зајакне својата климатска политика, конфликтот со Катар ја става Унијата пред сложен избор дали да ги задржи високите стандарди за одржливост или да обезбеди стабилно снабдување со енергија во време на геополитичка неизвесност.
Едно е јасно: ако Брисел и Доха не најдат заеднички јазик, пламенот во европските котли би можел да почне да трепери — не поради недостиг на амбиции, туку поради недостиг на гас.
