ДАЛИ ЗАПОЧНУВА „КРАЈОТ НА БРИКС“? Трамп ја отвора новата војна за доларот

Американскиот претседател Доналд Трамп повторно го стави во центарот на светското внимание блокот БРИКС, опишувајќи го како „напад врз доларот“ и заканувајќи се со нови, високи царини за земјите што ќе одлучат да соработуваат со организацијата. Со остар тон и препознатливата реторика на економски притисок, Трамп изјави дека неговите предупредувања веќе ги натерале неколку држави да ја преиспитаат својата улога во БРИКС, па дури и да се повлечат од него.

„Им кажав на сите што сакаат да бидат во БРИКС дека тоа е во ред, но ќе воведеме царини на вашата нација. Сите се откажаа. Сите се откажуваат од БРИКС“, рече Трамп за време на средбата со аргентинскиот претседател Хавиер Милеи во Белата куќа.

Трамп тврдеше дека блокот, кој обединува некои од најголемите економии во развој, се обидува да ја поткопа глобалната доминација на американскиот долар преку алтернативни финансиски механизми и промоција на трговија во локални валути.

„БРИКС беше напад врз доларот, ако сакате да ја играте таа игра, ќе воведам царини на сите ваши производи што влегуваат во САД. Тие дури и не зборуваат за тоа веќе“, изјави американскиот лидер, додавајќи дека „БРИКС брзо исчезнува“.

Коментарите доаѓаат во период на засилена глобална дебата околу можноста БРИКС да воведе нова заедничка валута и да ја намали зависноста од доларот во меѓународните трансакции, идеја што Вашингтон ја гледа како директен предизвик за неговото финансиско влијание. Трамп, познат по користењето на царините како дипломатско оружје, порано најави и 10-процентна давачка за секоја земја што ќе се приклучи на блокот, предупредувајќи дека нема да има исклучоци од таа политика.

БРИКС, првично формиран во 2006 година од Бразил, Русија, Индија и Кина, а подоцна засилен со Јужна Африка, во последните години значително се прошири. Во 2024 година му се приклучија Египет, Етиопија, Иран и Обединетите Арапски Емирати, а годинава и Индонезија стана полноправна членка. Од 2025 година, пак, неколку држави — меѓу кои Белорусија, Куба, Тајланд, Малезија и Узбекистан — официјално стекнаа статус на партнери на организацијата.

Сепак, иако Трамп тврди дека земјите се „повлекуваат“, ниту една држава формално не ја напуштила организацијата. Лидерите на БРИКС неодамна изјавија дека трговијата станала инструмент за притисок и мешање во внатрешните работи на државите, предупредувајќи дека едностраните дејствија и заканите со царини го поткопуваат глобалниот развој.

Индија, која често е споменувана како клучна рамнотежна сила во рамките на БРИКС, се обиде да го смири тонот. Министерот за надворешни работи С. Џаишанкар нагласи дека Њу Делхи нема намера да ја поткопува улогата на доларот. „Немаме проблем со доларот. Немаме интерес да го поткопуваме“, рече тој, додека портпаролот на индиското Министерство за надворешни работи потсети дека дедоларизацијата не е на агендата на БРИКС, туку дека фокусот е ставен на олеснување на прекуграничните плаќања во локални валути.

Во истото обраќање, Трамп го нападна и потегот на Кина да купува соја од Аргентина наместо од САД, нарекувајќи го тоа обид да се „нарушат односите“ меѓу Вашингтон и Буенос Аирес. „Кина сака да повлекува клинови. Претпоставувам дека тоа е природно, но на крајот нема да значи ништо“, рече Трамп, уверувајќи дека американската економска политика останува непоколеблива во одбраната на доларот.

Со ваквите изјави, Трамп ја отвори новата поглавје во глобалната економска реторика, повторно позиционирајќи го доларот како симбол на американската сила и предупредувајќи дека секој обид за негово оспорување ќе се соочи со одлучен одговор. Дали навистина започна „крајот на БРИКС“ или само нова фаза на геоекономска конфронтација, останува прашање кое допрва ќе се мери на глобалните пазари и дипломатските маси.