Аналитика
Вашингтон и Пекинг направија редок исчекор кон смирување на трговската војна што ги потресе глобалните пазари: двете најголеми економии во светот постигнаа рамковен договор за американска контрола врз операциите на ТикТок во САД. Популарната апликација за кратки видеа, со 170 милиони корисници во Америка, стана клучен симбол во пошироките спорови околу националната безбедност, трговските бариери и технолошкото надмоќство.
Договорот беше усогласен на преговорите во Мадрид, по кои американскиот министер за финансии Скот Бесент изјави дека постигнатата рамка ќе биде потврдена во петочниот разговор меѓу претседателот Доналд Трамп и кинескиот лидер Си Џинпинг. „Преговорите поминаа многу добро“, порача Трамп на неговата платформа Truth Social, додавајќи дека токму младиот американски аудиториум ќе биде најзадоволен од исходот. Од Пекинг, пак, пристигна сигнал дека се согласни со рамката, но со нагласување дека кинеските фирми нема да бидат жртвувани за договорот.
Американските власти бараат сопственоста на ТикТок да премине под домашна контрола поради стравувања дека податоците на корисниците би можеле да бидат искористени за шпионажа или влијание од страна на Кина. Врховниот суд уште во јануари ја потврди забраната донесена во 2024 година, со што ByteDance мора да ја продаде американската дивизија или апликацијата целосно ќе биде исклучена. ТикТок веќе беше привремено блокиран, пред Трамп да издаде одложување од 75 дена, а рокот за продажба досега беше продолжуван три пати, со крајна граница 17 септември.
Во игра како можни партнери за преземање се споменуваат Oracle, чиј ко-основач Лари Елисон е меѓу најгласните поддржувачи, но и неочекувани имиња како YouTube-креаторот Mister Beast или милијардерот Френк Мекорт. Сепак, клучното прашање останува – кој ќе го контролира алгоритмот за препораки на ТикТок и дали сите податоци ќе бидат целосно складирани и заштитени на американска почва. „Додека тоа не се разјасни, ризикот е дека договорот решава сопствеништво на хартија, но не и основните ранливости“, предупредуваат експерти за технолошка политика.
Дел од договорот, според изјави на кинески претставници, може да вклучува лиценцирање на правата на интелектуална сопственост, што би значело дека алгоритмот би останал во рацете на Пекинг, но со овозможена употреба во САД. Тоа е и причината поради која целата тема за ТикТок се најде во срцето на трговските и царинските преговори. Вашингтон, во меѓувреме, ги проширува ограничувањата за извоз на напредни технологии кон Кина, од полупроводници до уреди за телекомуникации, со образложение дека претставуваат ризик за безбедноста. Пекинг возврати дека таквите мерки се „унилатерално малтретирање“.
Бесент потврди дека постигнатиот консензус е дел од поширокиот обид за ставање крај на трговската војна, која на својот врв доведе до царини и до 145% на одредени производи. Иако детали недостигаат, Трамп најави дека конечниот збор ќе го дадат тој и Си во претстојниот разговор, а можноста за дополнителен рок од 90 дена останува отворена за да се довршат правните и комерцијалните аспекти.
За администрацијата во Вашингтон, ТикТок е прашање на безбедност и суверенитет на податоците. За Пекинг, пак, тоа е симбол на национална технолошка моќ и културно влијание. Во овој судир на интереси, рамковниот договор се претставува како компромис – потенцијално голем пробив, но и потсетник дека најжешките фронтови во современата геополитика не се само трговијата и војската, туку и дигиталните платформи кои ја обликуваат јавната сфера.
ГРАЃАНИТЕ ВО 2024 ГОДИНА ВЛОЖУВАЛЕ МНОГУ ПАРИ, но каде ‒ во среќата или во иднината?
