Аналитика
Планот на Европската Унија да ја забрани продажбата на нови возила со мотори со внатрешно согорување (ICE) до 2035 година предизвика целосна криза на идентитетот во европската автомобилска индустрија. Она што започна како пресвртница во климата се претвори во спорно бојно поле каде што се судираат корпоративниот опстанок, политичката идеологија и амбицијата за животна средина.
Во срцето на спорот е едноставно прашање: Може ли Европа да го декарбонизира својот транспортен сектор без да ја дестабилизира една од нејзините најважни индустрии?
КЛИМАТСКИТЕ ЦЕЛИ -ПОВЕЌЕ НЕ СЕ ОСТВАРЛИВИ?
Од една страна, традиционалните производители на автомобили и добавувачи – претставени од Европската асоцијација на производители на автомобили (ACEA) и Европската асоцијација на добавувачи на автомобили (CLEPA), предупредуваат дека целите за 2035 година „веќе не се изводливи“. Нивното заедничко писмо до претседателката на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, наведува низа загрижености: одложени проекти за батерии, недоволна инфраструктура за полнење, зголемени трошоци за енергија и геополитичка нестабилност.
Во писмо на ACEA и CLEPA, испратено на крајот на август, кое го содржеше и потписот на Мерцедес-Бенц се предупредува дека целите за CO2 кај автомобилите и комбињата за 2030 и 2035 година, односно „намалувањето од 100% за автомобили до 2035 година повеќе не е изводливо“.
Бидејќи транспортот учествува со 25% во вкупните емисии на стакленички гасови во ЕУ, Комисијата има за цел намалување од 90% до 2050 година со цел да се постигне целта за климатска неутралност, што е основа на Зелениот договор, големиот план на ЕУ за постигнување климатска неутралност до средината на векот.
Ова се преведува во строги правила за нови автомобили пласирани на пазарот на ЕУ. Регулатива одобрена во 2019 година постави прогресивни ограничувања на емисиите што секој производител на автомобили мора да ги почитува за целата своја флота – односно за сите возила што ги продаваат во земјите на ЕУ. На овој начин, производителите се охрабруваат да произведуваат помалку загадувачки модели.
Но, критичарите тврдат дека овие предупредувања маскираат подлабоки загрижености. „Не станува збор само за изводливост – туку за контрола“, рече еден функционер на ЕУ запознаен со разговорите. „Традиционалните играчи губат терен во однос на стартапите за електрични возила и кинеските производители, и се обидуваат да купат време.“
Всушност, кинеските брендови за електрични возила како BYD и NIO брзо го проширија своето присуство во Европа, предизвикувајќи стравувања од ерозија на пазарот. Неодамнешната истрага на ЕУ против субвенциите за кинеските електрични возила ја нагласува геополитичката тензија што ја поттикнува дебатата.
ПРОИЗВОДИТЕЛИТЕ НА ЕВ ПРИТИСКААТ ЗА ОПСТАНОК НА КЛИМАТСКИТЕ ЦЕЛИ НА БРИСЕЛ
Во координирана контраофанзива, над 150 шефови од европската индустрија вклучувајќи ги Volvo, Polestar, компании за батерии и оператори на мрежи за електрични автомобили потпишаа писмо во понеделник во кое ја повикуваат Европската Унија да се држи до својата цел за нулта емисија на автомобили и комбиња до 2035 година.
Потписниците на индустријата за електрични автомобили, предупредија на какво било одложување на целите, наведувајќи во писмото дека тоа би значело застој на европскиот пазар на електрични возила, давање предност на глобалните конкуренти и еродирање на довербата на инвеститорите.
Transport & Environment, водечка група за кампања, ги обвини ACEA и CLEPA за „саботажа на напредокот“ и заштита на застарени бизнис модели. „Ова е вештачка криза“, рече еден активист. „Технологијата е подготвена. Она што недостасува е политичка храброст.“
И Европскиот парламент не е помалку поларизиран, напротив, европратениците, исто така, застанаа на една или на друга страна во овој спор за климатски цели. Конзервативните блокови како што се ЕНП и ЕКР се здружија зад загриженоста на индустријата, дефинирајќи ги целите како „идеолошки“ и „антиконкурентни“. Италијанскиот европратеник Салваторе Де Мео предложи план од пет точки за зголемување на конкурентноста, вклучувајќи поддршка за биогорива и поедноставување на регулативата.
Сепак, зелените пратеници остануваат пркосни. Белгиската европратеничка Сара Матие го отфрли барањето на индустријата како „награда за заостанатите“, предупредувајќи дека повлекувањето ќе го поткопа кредибилитетот на ЕУ за климата.
Политичката пресметка е комплицирана од претстојните избори и подемот на популистичките партии скептични кон климатската регулатива. „Постои реален ризик климатската политика да стане колатерална штета во поширока идеолошка војна“, рече еден аналитичар.
Сите очи сега се свртени кон Брисел, каде што фон дер Лајен ќе биде домаќин на Стратешки дијалог со директори на автомобилската индустрија, синдикати и еколошки групи. Официјално, целта е да се усогласат климатските амбиции со индустриската отпорност. Неофицијално, многумина го гледаат ова како тест за решителноста на Комисијата.
„Индустријата сака отстапки. Зелените сакаат гаранции. А Комисијата е заглавена во средина“, рече еден висок преговарач на ЕУ. „Не станува збор само за автомобили – туку за душата на европската климатска стратегија“.
(Фото: NationWideVehicleContracts)
