Аналитика
Советот на Европската унија и Европскиот парламент вчера го усвоија договорот за постепено воведување на Системот за влез и излез (EES), нов дигитален систем за управување со границите, кој треба да стане оперативен од октомври годинава. Исто така, се очекува ETIAS да следи во последниот квартал од 2026 година.
„Благодарение на овој договор, земјите-членки ќе можат да го применат новиот систем за управување со границите за регистрација на влез и излез во Шенген-зоната на државјани од земји надвор од ЕУ. Ова е добра вест и ќе ги поддржи нашите напори за безбедни граници“, изјави полскиот министер за внатрешни работи Томаш Сјемонјак, според соопштението објавено на веб-страницата на Советот на ЕУ.
КАКО ЌЕ ФУНКЦИОНИРА EES?
Доколку пристигнете на граничен премин за прв пат откако е воведен EES (Европската безбедносна политика за патничко управување), ќе мора да ги наведете вашите лични податоци. Службениците за пасошка контрола ќе ги скенираат вашите отпечатоци од прсти или ќе направат фотографија од вашето лице. Овие информации ќе бидат евидентирани во дигитална датотека.
На вашиот пасош нема да му се става печат. Овој процес може да биде побрз ако однапред регистрирате некои од вашите податоци. Можете да го направите ова со користење на:
– наменската опрема („систем за самопослужување“), доколку е достапна на вашиот граничен премин; и/или
– мобилна апликација – доколку е достапна од земјата на пристигнување или заминување.
Во кој било од горенаведените случаи, ќе се сретнете со службеник за пасошка контрола.
ПОСТОЈАНИ ОДЛОЖУВАЊА НА ИМПЛЕМЕНТАЦИЈАТА НА EES
Иако проектот EES првично беше усвоен во 2017 година, неговото распоредување се соочи со постојани одложувања. Во март, министрите за внатрешни работи на ЕУ одобрија ревидиран временски рок, наведувајќи дека системот „се очекува да стане оперативен во октомври 2025 година“.
Системот за влез/излез е дизајниран да ја подобри граничната безбедност со електронско евидентирање на влезот, излезот и одбивањето на влез за државјани на трети земји кои патуваат во Шенген зоната за краток престој (до 90 дена во рамките на кој било период од 180 дена). Ќе го замени рачното печатење во пасошот со дигитален систем кој вклучува биометриски податоци како што се отпечатоци од прсти и слики од лицето.
Овие записи ќе се чуваат во централизирана база на податоци, дозволувајќи им на властите автоматски да го пресметаат дозволеното времетраење на престојот и да откријат пречекорување на престојот. Системот е наменет да ги поедностави граничните проверки и да помогне во борбата против нерегуларната миграција.
Патниците од земји кои не се членки на ЕУ ќе бидат обврзани да го покажат својот пасош по пристигнувањето, да се подложат на снимање слики од лицето и да им се скенираат отпечатоците од прсти. Системот за влез/излез нема да се однесува на граѓани на Европската Унија или на носители на визи за долг престој.
Според предложеното законодавство, Европската комисија ќе го одреди официјалниот датум за почеток за период од 180 дена во кој земјите-членки постепено ќе го воведуваат EES на своите надворешни граници.
Од првиот ден, најмалку 10% од граничните премини мора да се евидентираат со користење на новиот систем. Тој праг ќе се зголеми на 50% до 90-тиот ден, а целосна имплементација – 100% – се очекува до крајот на периодот.
Пратениците предложија измени за да им се даде на земјите-членки поголема флексибилност во начинот на кој го спроведуваат системот. Тие тврдат дека на земјите треба да им се дозволи да избираат помеѓу постепено или истовремено воведување. Доколку се избере фазната опција, тие предлагаат олеснување на барањата: насочување кон 10% покриеност до 30-тиот ден (наместо 1-виот ден) и 35% до 90-тиот ден (наместо првично предложените 50%).
ETIAS ЗА 59 ДРЖАВИ ОСЛОБОДЕНИ ОД ВИЗИ ЗА ЕУ
ETIAS е уште еден камен-темелник на стратегијата за гранична контрола
Заедно со EES, ЕУ се подготвува да го лансира ETIAS (Европски систем за информации и авторизација за патување), електронски систем за авторизација на патување за државјани на 59 земји ослободени од виза кои патуваат во Шенген зоната за кратки престои.
Првично закажан за 2025 година, ETIAS е одложен за последниот квартал од 2026 година поради технички проблеми и потребата да се обезбеди интероперабилност со EES.
Според ETIAS, патниците кои ги исполнуваат условите ќе треба да аплицираат за авторизација преку интернет пред нивното патување, плаќајќи такса од 7 евра. Откако ќе биде одобрено, авторизацијата за патување ќе важи три години или до истекот на пасошот што се користи во апликацијата.
Како и со EES, ETIAS исто така ќе има постепено воведување. Ќе има шестмесечен преоден период во кој ETIAS нема да биде задолжителен, по што ќе следи шестмесечен грејс период што ќе дозволи одредени исклучоци.
