Крах на турската лира

Турската лира падна за 7% на рекордно ниско ниво од историскиот пад во 2021 година, откако новоизбраната влада се чинеше дека ги олабави мерките за стабилизирање на валутата при преминот кон помејнстрим политики.

Лирата е под притисок откако претседателот Тајип Ердоган беше реизбран на 28 мај. Во средата достигна рекордно ниско ниво од 23,16 во однос на доларот, со што загубите оваа година достигнаа повеќе од 19%. Ердоган изминатиот викенд го објави својот нов кабинет и за министер за финансии го именуваше Мехмет Шимшек, поранешен вицепремиер кој е добро ценет од странските инвеститори. Шимшек подоцна рече дека економската политика треба да се врати на „рационална“ основа.

Пазарите, исто така, чекаат назначување на нов гувернер на централната банка, кој ќе го замени Сахап Кавчиоглу, кој го предводеше намалувањето на каматните стапки под неортодоксните политики на Ердоган. „Гледаме како се одвива нормализацијата на политиката“, рече Тим Еш од BlueBay Asset Management. „Мислам дека го гледаме влијанието на Шимшек кој се обидува да протурка рационална политика во турската централна банка“.

Во поголемиот дел од оваа година, властите презедоа практична улога на девизните пазари, искористувајќи десетици милијарди долари резерви за да ја одржат стабилна лирата.

Банкарите велат дека континуираната постепена депрецијација на лирата ќе доведе до подобрување на пазарните услови и ќе го запре падот на резервите на централната банка. „Лирата секој ден е се поблиску до ниво кое нема да треба да се брани со резерви. Очекувам загубите да продолжат уште некое време“, изјави трговец со девизи.

Под притисок на Ердоган, кој себеси се нарекува „непријател“ на каматните стапки, централната банка ја намали референтната стапка на 8,5 отсто од 19 отсто во 2021 година за да го поттикне економскиот раст и инвестициите. Но, тоа предизвика рекордна криза со лирата во 2021 година и ја испрати инфлацијата до 24-годишен максимум над 85 отсто минатата година.

Враќањето на Шимшек сигнализираше оддалечување од неортодоксните намалувања на стапките и покрај високата инфлација.

Ердоган размислува да го назначи Хафизе Гаје Еркан, висок финансиски директор во САД, за гувернер на централната банка, објави во понеделникот Ројтерс. Еркан тој ден се сретна со Шимшек во Анкара.

Еркан ќе биде петти шеф на централната банка на земјата во последните четири години, откако Ердоган ги отпушти претходните гувернери како дел од честите промени во политиката.

Турските власти сега се надеваат дека странските инвеститори ќе се вратат по долгогодишен егзодус, но набљудувачите на пазарот предупредија дека Ердоган се свртел кон конвенционалните политики во минатото само за да го промени своето мислење набргу потоа.

„Дури и без политичко мешање, процесот на привлекување на Турција на одржлив пат ќе биде турбулентен и веројатно ќе вклучува значителна девалвација“, рече Пол Мекнамара, директор за долг на новите пазари во менаџерот на средства GAM. „Ортодоксните фискални методи би вклучувале дозволување на лирата да најде одржливо ниво без интервенција и напуштање на де факто контролите на капиталот кои се во моментов“.