Авганистан-најсиромашна земја што лежи на минерали вредни една илјада милијарди долари

Молскавачината талибанска окупација на Авганистан две децении по американската инвазија врз таа земја предизвика политичка и хуманитарна криза.

Експертите за безбедност се прашуваат што ќе се случи со огромното неискористено минерално богатство на Авганистан. Таа е една од најсиромашните земји во светот. Но, во 2010 година, американски воени претставници и геолози открија дека Авганистан има наоѓалишта на минерали во вредност од речиси една илјада милијарди долари, што би можело драматично да ги промени нејзините економски перспективи, пишува Си -Ен -Ен.

Еден од најголемите наоѓалишта на литиум во светот

Залихите од железо, бакар и злато беа расфрлани низ провинциите. Исто така, постојат минерали на ретка земја и, можеби најважно, едно од најголемите наоѓалишта на литиум во светот, основни компоненти на батерии за полнење и други технологии од витално значење за решавање на климатската криза.

„Авганистан е секако област богата со традиционални скапоцени метали, но и метали потребни за идната економија на 21 век“, рече Род Шуновер, научник и експерт за безбедност, кој ја основа Групата за еколошка иднина.

Безбедносните предизвици, недостатокот на инфраструктура и тешките суши спречија експлоатација на највредните минерали во минатото. Тоа најверојатно нема да се промени во скоро време, дури и под контрола на Талибанците. Сепак, постои интерес од неколку земји, вклучувајќи ги Кина, Пакистан и Индија, кои би можеле да се обидат да се вклучат и покрај хаосот.

Меѓутоа, прашањето е до кој степен тоа ќе биде возможно. Уште пред претседателот Џо Бајден да објави дека ќе ги повлече американските војници од Авганистан, поставувајќи ги предусловите за враќање на контролата на Талибанците, економските перспективи на земјата беа слаби. Се проценува дека во 2020 година, 90 проценти од Авганистанците живееле под нивото на сиромаштија од два долари дневно. Во најновиот профил на Авганистан, Светската банка рече дека економијата останува кревка и зависи од помошта.

„Развојот и диверзификацијата на приватниот сектор се ограничени од несигурност, политичка нестабилност, слаби институции, несоодветна инфраструктура, распространета корупција и тешко деловно опкружување“, се вели во извештајот на Светска банка од март 2021 година.

Многу земји со слаба централна влада страдаат од она што е познато како „проклетство на ресурсите“, во кое обидите за експлоатација на природните ресурси не се во корист на локалното население и домашната економија. И покрај ова, откритијата за авганистанското минерално богатство, направени врз основа на претходните истражувања спроведени од Советскиот Сојуз, беа многу ветувачки. Побарувачката за метали како што се литиум и кобалт, како и ретки елементи како што е неодимиум, расте бидејќи многу земји се обидуваат да се префрлат на електрични автомобили и други чисти технологии за да ги намалат емисиите на јаглерод, пренесува Index.hr.

Литиум, никел и кобалт се клучни за батериите

Меѓународната агенција за енергија во мај соопшти дека глобалното снабдување со литиум, бакар, никел, кобалт и други елементи на ретка земја мора нагло да се зголеми, во спротивно светот ќе пропадне во обидот да се реши климатската криза.

Три земји – Кина, Демократска Република Конго и Австралија, во моментов учествуваат со 75% од глобалното производство на литиум, кобалт и ретки елементи. Просечниот електричен автомобил бара шест пати повеќе минерали отколку конвенционалниот автомобил. Литиум, никел и кобалт се клучни за батериите. Електричните мрежи, исто така, бараат големи количини на бакар и алуминиум, додека елементите на ретка земја се користат во магнетите потребни за работа со турбини на ветер. Американската влада наводно проценила дека наоѓалиштата на литиум во Авганистан можат да се споредат со оние во Боливија, каде што се наоѓаат најголемите резерви во светот.

„Ако Авганистан има мир неколку години, дозволувајќи развој на своите минерални суровини, би можел да стане една од најбогатите земји во областа во рок од десет години“, рече Мирзад од Геолошкиот институт на САД за Science во 2010 година.

Тоа затишје не се случи, а поголемиот дел од минералното богатство на Авганистан остана неискористено, рече Мосин Кан, соработник во Атлантскиот совет и поранешен директор за Блискиот Исток и Централна Азија во Меѓународниот монетарен фонд.

Минералите во Авганистан генерираат само милијарда долари приход годишно

Иако има експлоатација на злато, бакар и железо, експлоатацијата на литиум и ретки минерали бара многу поголеми инвестиции и техничко знаење, како и време. Се проценува дека во просек се потребни 16 години од откривањето на локацијата до почетокот на рударството. Според Кан, минералите во Авганистан генерираат само милијарда долари приход годишно. Тој проценува дека 30 до 40 проценти се губат поради корупција, а исто толку земаат локалните команданти и Талибанците кои контролираат мали рударски проекти.

Сепак, постои можност Талибанците да ја искористат својата нова моќ за развој на рударскиот сектор, рече тој.