Аналитика
Европската Kомисија ќе ги искористи „вонредните овластувања“ за да собере до 210 милијарди евра за Украина така што ќе користи замрзнати руски државни средства, во потег што би можел да ја заобиколи потребата од едногласно одобрување од земјите-членки и да ги избегне ветата од земји како Унгарија и Словачка, објави БНЕ Интелињуз.
Германскиот канцелар Фридрих Мерц денес е во посета на Брисел на клучни разговори со белгискиот премиер Барт де Вевер и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен. Пред да замине за Брисел, Мерц им кажа на новинарите дека замрзнатите руски средства во Европа треба да се користат за зајакнување на воените капацитети на Украина, а не во корист на САД. „Употребата на замрзнатите руски средства е „исто така за да ѝ се помогне на Украина, можеби две до три години. Сега мора да ја пребродиме зимата во Украина. За да го направиме тоа, ни се потребни (финансиски) ресурси“.
Што се, всушност, замрзнатите руски средства? Тие се состојат од повеќе компоненти: девизни резерви што ги чува руската централна банка – односно готовина, банкарски депозити и слични ликвидни средства деноминирани во странски валути. Хартии од вредност и должнички инструменти – вклучувајќи странски државни обврзници и други хартии од вредност со фиксен приход што се чуваат на главните глобални пазари на обврзници. Други финансиски средства како сметки во кореспондентски банки, депозити и разни форми на странски хартии од вредност.
Во оваа категорија спаѓаат и приватни средства на руски поединци и компании, корпорации и олигарси во руска сопственост, како и наводно недвижнини, луксузни средства, корпоративни удели и други инвестиции поврзани со приватни руски лица или субјекти.
Според пишувањето на БНЕ, најновата верзија на шемата на Брисел за добивање Заем за репарација ѝ овозможува на Комисијата да отклучи почетни 90 милијарди евра поддржани од средства на руската централна банка, а подоцна ќе се соберат уште средства.
Идејата е дека Киев нема да биде должен да го врати заемот освен ако Русија не плати репарации за штетата предизвикана од нејзината инвазија на Украина. Предлогот, доколку се усвои, би означил значителна промена во правната и финансиската архитектура на ЕУ, овозможувајќи одлуки поврзани со санкциите без вообичаеното барање едногласност на блокот.
БЕЛГИЈА РЕЧЕ – НЕ
За идејата во ЕУ се разговараше од октомври, кога беше првобитно планирано на Украина да ѝ биде даден огромен заем од околу 140 милијарди евра, поддржан од руски средства замрзнати во белгиска банка. Тоа би било доволно за да ја одржи неговата опколена земја во борбата против руските инвазивни сили барем во следните две години.
Различните премиери и претседатели беа толку убедени во својот план за заемот што веќе се расправаа меѓу себе за тоа како треба да се потрошат парите. Франција сакаше Украина да купи оружје произведено во Европа. Финска, меѓу другите, тврдеше дека Зеленски треба да биде слободен да набави каква било опрема што му е потребна од каде и да може да ја најде.
Но, кога дискусијата се прекина за ручек без договор за грабеж на руските пари, реалноста осветли: Скромната Белгија, земја со 12 милиони луѓе, воопшто немаше да дозволи таканаречениот заем за репарации да се случи, пишува Политико.
Белгискиот премиер им кажа на своите колеги дека ризикот од одмазда од страна на Русите за експропријација на нивните суверени средства е преголем за да се замисли. Во случај Москва да добие правен спор против Белгија или Евроклир, депозитарот во Брисел што ги чува средствата, тие ќе бидат одговорни сами да го вратат целиот износ. „Тоа е сосема лудо“, рече Барт де Вевер.
„За време на војна, суверените средства се замрзнуваат, а по завршувањето на конфликтот, губитничката страна мора да предаде дел или сите од овие средства како компензација на победниците. Но, кој навистина верува дека Русија ќе биде поразена во Украина? Тоа е само желба – илузија. Дури и не е пожелно Русија да изгуби, бидејќи нестабилноста во нуклеарно вооружена нација е опасна. И дали некој мисли дека Путин едноставно би прифатил конфискација на руски средства“?, рече белгискиот премиер.
Де Вевер, исто така, тврди дека Кремљ веќе упатил прикриени закани до белгиските власти во врска со ова прашање. Понатаму, Русија би можела да заплени западни средства како одмазда; на пример, депозитарот „Еуроклеар“ чува 16 милијарди евра во Русија.
Покрај суптилните предупредувања, Москва упати и директни закани. На пример, заменик-претседателот на рускиот Совет за безбедност, Дмитриј Медведев, ја предупреди Европа дека е повод за војна ако земјите од ЕУ ѝ обезбедат на Украина заем за репарации.
Белгискиот министер за надворешни работи, Бернар Квинтин, ја опиша идејата за заем за репарации за Украина како најлоша можна опција. „Ние ја поддржуваме ЕУ да ги позајми потребните средства од финансиските пазари – добро познат, сигурен пристап со предвидливи резултати“, објасни тој, додавајќи дека шемата за репарациски заеми носи дополнителни економски, финансиски и правни ризици.
Белгија ја дели оваа позиција со Словачка, а германскиот канцелар Фридрих Мерц повика на гаранции дека сите ризици поврзани со користењето на руски средства ќе бидат праведно распределени меѓу членките на ЕУ. Тој нагласи дека Белгија не треба да се потпира само на политички гаранции.
Лидерите на блокот сè уште имаат за цел да се договорат за конечен план за тоа како да се спречи Украина да остане без пари кога ќе се состанат на нивниот следен редовен самит во Брисел на 18 декември.
Но, како што времето отчукува, еден клучен проблем останува: Можат ли највисоките функционери на ЕУ – претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и Антонио Коста, претседателот на Европскиот совет – да го убедат Де Вевер да се предомисли?
Ставот на Де Вевер засега останува цврст. „Нема да ставаме ризици поврзани со стотици милијарди… врз плеќите на Белгија. Ни денес, ни утре, никогаш“.
(Фото: Bart de Wever, © European Union, 1998 – 2025)
