Аналитика
Владата на Унгарија објави дека ќе ја оспори одлуката на Европската Унија за постепено укинување на увозот на руска енергија до 2027 година пред Европскиот суд на правдата (ЕСП), нарекувајќи го потегот „бриселски диктат“ што ја загрозува националната енергетска безбедност.
Според унгарскиот министер за надворешни работи, Петер Сијарто, одлуката за одвојување од руската нафта и гас е „невозможна“ за Унгарија да ја прифати. „Прифаќањето и спроведувањето на оваа одлука од Брисел е невозможно за Унгарија“, изјави Сијарто на брифингот.
Според него, потегот го крши основачкиот документ на ЕУ и претставува казнена мерка прикриена како трговска политика.
Сијарто посочи дека Унгарија формално ќе го упати прашањето до највисокиот суд на ЕУ откако одлуката ќе биде финализирана во Брисел.
Унгарскиот министер предупреди дека спроведувањето би го загрозило снабдувањето со енергија на Унгарија и би предизвикало стрмни зголемувања на цените.
Унгарија не е единствената во своите забелешки. Словачка, која исто така е во голема мера зависна од увозот на руски гас и нафта, рече дека сè уште анализира дали да се приклучи на правниот предизвик. Словачкиот премиер Роберт Фицо нареди преглед од страна на министрите за економија, надворешни работи и правда за да се утврди дали се исполнети гаранциите што претходно ги ветил Европската комисија.
Оспорената одлука на ЕУ дојде како дел од поширок договор меѓу земјите-членки: увозот на руски гас од цевковод и течен природен гас (LNG) ќе биде забранет за блокот до крајот на 2027 година. За некои краткорочни договори, постепеното укинување започнува уште во април 2026 година за LNG и во јуни 2026 година за гас од цевковод.
Додека се наѕира правната битка, спорот одразува поширок судир околу енергетскиот суверенитет, националните интереси и напорите на ЕУ да се ослободи од руските фосилни горива. Дотолку повеќе што, и покрај жестокото противење од Унгарија и Словачка, забраната беше усвоена со гласање со квалификувано мнозинство – механизам што го заобиколи нивното право на вето.
Брисел инсистира дека ембаргото е неопходен чекор за прекинување на долгогодишната енергетска зависност на ЕУ од Москва и намалување на приходите што течат кон Русија во контекст на нејзината војна во Украина. Поддржувачите на забраната го истакнуваат напредокот на блокот во диверзификацијата на изворите на енергија – до средината на 2025 година, зависноста од руски гас наводно значително се намалила во споредба со нивоата пред војната.
Но, за Будимпешта и Братислава, времето и содржината на забраната претставуваат сериозни ризици. Унгарија – која го добива поголемиот дел од увозот на фосилни горива преку цевководите „Дружба“ и „Јужен тек“ – тврди дека не постои реална алтернативна понуда што би ја заштитила нејзината енергетска стабилност.
Сијарто рече дека откако законодавството формално ќе биде усвоено во Брисел, Унгарија веднаш ќе поднесе тужба пред Европскиот суд на правдата. Тој додаде дека правните подготовки веќе се во тек и дека Будимпешта се консултирала со Братислава за координирање на заедничкиот предизвик.
Засега, Словачка останува неодлучна. Нејзината влада наведува дека одлуката зависи од проценката дали ветувањата на Европската комисија – вклучително и заштитата од недостиг на енергија или скокови на цените – се исполнети. Словачките власти велат дека само по овој преглед ќе одлучат дали да поведат судска постапка.
(Фото: Agencia de Noticias ANDES, CC BY-SA 2.0)
