Аналитика
Технолошкиот свет доби нов играч во полето на онлајн енциклопедиите: „Грокипедија“, проектот на Илон Маск кој се претставува како „вистинитата алтернатива“ на Википедија. Милијардерот, познат по своите амбициозни технолошки експерименти и остри критики кон традиционалните медиуми, во понеделник ја претстави првата верзија на својата вештачки интелигентна енциклопедија, развиена од неговата компанија xAI. Маск ја најави „Грокипедија“ како „помалку пристрасна и поискрена“ платформа од Википедија, која ја обвинува за левичарски идеолошки тон и политичка пристрасност.
На прв поглед, новата страница потсетува на познатата Википедија, има сличен распоред, пребарувач и статии со цитирани извори. Но, веднаш станува јасно дека „Грокипедија“ е значително помала, понепроѕирна во своето функционирање и, според критичарите, повеќе наклонета кон светогледот на нејзиниот основач. Маск тврди дека платформата е создадена со една единствена цел – да ја бара вистината „и ништо друго освен вистината“. Тој ветува дека верзијата 1.0 ќе биде „десет пати подобра“ од сегашната, за која веќе изјави дека е „подобра од Википедија“.
Сепак, веднаш по лансирањето, корисниците забележаа дека дел од записите изгледаат познато. Неколку статии, меѓу кои и онаа за Apple-овиот MacBook Air, содржат белешка дека се „адаптирани од Википедија“. Технолошката страница The Verge потврди дека некои текстови во „Грокипедија“ се речиси идентични со содржини од оригиналната енциклопедија. Од Фондацијата Викимедија, која ја управува Википедија, реагираа внимателно, велејќи дека „сè уште го разбираат начинот на кој функционира новата страница“ и потсетувајќи дека многу компании за вештачка интелигенција користат материјали создадени од луѓе.
Во основата на проектот стои Grok – четботот на Маск, кој служи како генератор и проверувач на фактите во „Грокипедија“. Статиите се означени како „проверени од Grok“, но без објаснување за тоа како точно се врши процесот на проверка или кои извори се користат. Тоа отвори нова дебата за доверливоста на содржините што ги создаваат модели на вештачка интелигенција, познати по својата способност да измислат веродостојни, но неточни информации.
Во записите посветени на контроверзни теми, како родовата теорија или нападот врз американскиот Капитол од 6 јануари 2021 година, „Грокипедија“ понекогаш користи формулации што одразуваат десничарски интерпретации на настаните, сугерирајќи дека мејнстрим медиумите и демократските политичари ја „преувеличиле сериозноста“ на случувањата. Сопствената страница на Маск на новата енциклопедија, пак, го прикажува како визионер кој „ја нагласува вистината и ја намалува цензурата“, без да спомене некои од неговите контроверзни изјави и потези.
Критичарите предупредуваат дека овој проект претставува уште еден обид на Маск да го прошири својот екосистем на алтернативни платформи по преземањето на Твитер (сега X) и развојот на системот за вештачка интелигенција Grok, со цел да понуди медиумски и информативни простори што повеќе се поклопуваат со неговата визија за „слободен говор“ и идеолошка рамнотежа. Поддржувачите, пак, ја поздравуваат „Грокипедија“ како свеж поттик за конкуренција во светот на знаењето и технологијата.
Во моментот на лансирање, страницата брои околу 885.000 статии, далеку помалку од повеќе од осумте милиони на англиската Википедија. Сепак, Маск инсистира дека „Грокипедија“ ќе се подобрува со секоја итерација и дека нејзината сила ќе биде во способноста да учи, да анализира и да се развива без „човечка пристрасност“. Иронично, таа „непристрасна“ вештачка интелигенција е сепак создадена и обучена врз податоци напишани токму од луѓето кои ја изградија Википедија — страницата што Маск толку често ја обвинува.
Како што стојат работите, „Грокипедија“ претставува амбициозен, но контроверзен експеримент: енциклопедија што ја заменува заедничката работа на илјадници волонтери со алгоритам кој тврди дека ја знае вистината. Дали тоа е нов почеток во начинот на кој ќе се создава знаењето или само уште еден обид на Илон Маск да ја пренасочи јавната доверба кон својата технолошка визија ќе покаже времето.
