Аналитика
Кризните времиња бараат и посебен однос кон парите. Затоа, експертите одговараат кои се финансиските ризици што треба да се избегнуваат додека цените неконтролирано растат, а ни се заканува и енергетска криза?
Накусо – ако сте размислувале за купување криптовалути или акции на одредени компании – можеби треба да размислите повторно. Недвижности, инвестициско злато и други благородни метали – експертите посочуваат дека купувањето на оваа стока носи најмал ризик. Од друга страна, одредени набавки се крајно ризични, па затоа треба двапати да размислите, особено во време на криза.
КРИПТОВАЛУТИ
Иако во последните неколку месеци крипто-ентузијастите интензивно зборуваат за тоа како криптовалутите се иднината, па дури и сегашноста, и дека ќе ги заменат златото и парите како што ги знаеме, соговорниците размислуваат сосема поинаку.
Ненад Гујаничиќ, главен брокер на една компанија, истакнува дека криптовалутите се едни од најризичните инвестиции. Како што објаснува тој, вредноста на овие виртуелни валути е екстремно нестабилна, а варијациите на цените се чести. Тој потсетува дека вредноста на криптовалутите се менува многу брзо. „Тие варијации се случуваат исклучително лесно, дури и на дневно или неделно ниво може да имате двоцифрени промени. Проблемот со оваа нестабилност е што пазарот на криптовалути е релативно нов, па затоа е тешко да се процени дали ќе добиете многу, или сепак ќе загубите“, објаснува Гујаниќиќ.
Соговорникот додава дека ризикот го зголемува тоа што, кога се во прашање криптовалутите, немаат камата, а нема дивиденди, односно добивки врз основа на акции. „Исто така, се чини дека има големи удели на овој пазар, и големи количини на средства, но повеќе би рекол дека нема големи средства – туку многу луѓе со мали влогови. Причината за тоа се екстремно високите плати. Додека биткоинот вредеше неколку стотици американски долари, никој не се интересираше за тоа, но кога вредноста почна да се изразува во илјадници, интересот вртоглаво порасна, токму затоа што луѓето очекуваат да добијат многу пари, но малкумина размислуваат за ризиците“, вели Гујаничиќ.
Со Гујаниќиќ се согласува и финансиската советничка Каролина Хербут. Како што вели таа, многу луѓе слушаат дека можат да извадат 1.000 и да заработат 10.000 евра за криптовалути, па „летаат“ за тие можности, сакајќи да „добијат многу од малку“.
Таа нагласува дека високите приноси често одат „рака под рака“ со високите ризици.
ЗГОЛЕМЕН РИЗИК
Не е невообичаено луѓето да купуваат акции од одредени компании, вели Гујаниќиќ, а најбезбедни за тоа секогаш се државните компании. Со купување на акции, нивниот сопственик всушност добива удел во сопственоста на акционерското друштво. „Сепак, купувањето акции на одредена компанија е поризично отколку купувањето во друга. Тоа се всушност акции со зголемен ризик. Тоа се акциите на поновите компании, односно оние кои се во рана фаза на деловно работење“, вели Гујаниќиќ.
Тој посочува дека ризикот го создава тоа што поновите компании лесно можат да „пропаднат“, бидејќи нивниот бизнис се базира на очекувања, а не на имотот што всушност го поседуваат, а на истото мислење е и Хербут.
ПОЧНУВАЊЕ НОВ БИЗНИС
“Луѓето често одлучуваат да ја дадат целата своја заштеда за да започнат нов бизнис, па дури и да позајмат пари за тоа. Не ретко се решаваат да поддржат туѓи нови бизниси, по принципот – „ќе му позајмам пари, а тој ќе ми врати двојно за година-две“, но тоа е многу ризичен начин на размислување – вели соговорникот.
Таа нагласува дека не е против започнување бизнис, но оние кои ќе се одлучат на ваков чекор мора да бидат свесни дека успехот не доаѓа преку ноќ и дека тоа е голем ризик.
Финансискиот советник Каролина Хербут вели дека вистинското прашање е колку пари трошите, а не на што ги трошите. Криптовалутите се генерално ризична инвестиција, но има и други ситуации. „На пример, ако сте заштедиле 10, 20 или 50.000 евра, а одлучите да потрошите 1.000 на криптовалути, тоа не е проблем“, вели Хербут.
Таа истакнува дека идеите кои вклучуваат трошење на сите пари што ги имаме и останување без никакви заштеди се голем ризик. Како друг пример таа ги наведува горенаведените акции и посочува дека оние кои сакаат да го намалат ризикот од загуби не треба да купуваат само една, туку неколку.
Хербут додава дека пред да одвоите големи суми пари на било што, треба да размислите колку потенцијална загуба сте спремни да прифатите. Таа вели дека ако некој планира да одвои 1.000 евра за нешто, треба да размисли дали може да поднесе загуба од 20 отсто, или 200 евра.
Уредникот на финансискиот портал Душан Узелац вели дека луѓето имаат два принципа кога станува збор за вложување пари – некој троши пари на тоа што го разбира, а некој на она во што верува. „Ако не разбирате на што сакате да ставите пари, тоа е ризично, бидејќи тогаш не е ни инвестирање – тоа е коцкање. Ако сте слушнале дека купувањето биткоини е добро, но не знаете ништо за овој пазар, тогаш тоа не е инвестиција, тоа е религиозно купување, бидејќи верувате дека ќе успеете да се снајдете без никакви ризици“, вели соговорникот.
Тој додава дека инвестирањето врз основа на верувањето дека ќе се исплати не е за осуда и не е погрешно, но дека сепак треба добро да се размисли. На крајот Узелац истакнува дека работата е многу индивидуална. „Ако некој се разбира со овоштарство, поголеми се шансите да му биде сосема исплатливо да вложи пари во садење малини. Ако, пак, не знае ништо за малините, тоа е ризично, бидејќи не ни знае што може да очекува да добие“, заклучува Узелац.
