Аналитика
Со години, идејата дека чоколадото може да „исчезне до 2050 година“ звучеше како медиумско претерување. Денес, меѓутоа, предупредувањето се чини помалку хипотетичко и повеќе како бавно движечка криза што се одвива во реално време.
Влијанието на климатските промени се почувствува врз чоколадото на Денот на вљубените годинава, кога цените на какаото скокнаа до рекордни нивоа, бидејќи екстремните временски услови предизвикаа неуспешни жетви во Гана и Брегот на Слоновата Коска, каде што се одгледува повеќе од 50% од глобалното какао. Овогодишниот недостиг следува по сличен пад на производството минатата година, кога цените на какаото пораснаа за 400% на 12.218 долари за тон, откако сушите, поплавите и болестите поврзани со климата ги погодија производителите на какао минатата година. На 18 декември 2024 година беше поставен нов рекорд од 12.605 долари за тон, а цените оттогаш остануваат тврдоглаво високи.
Недостатокот на какао започна во 2023 година, сепак, по неочекувано обилни врнежи од дожд за време на сувата сезона во Гана. Вкупните врнежи во Западна Африка беа повеќе од двојно поголеми од 30-годишниот просек за тој период од годината, а влажните услови предизвикаа растенијата да скапуваат со болест на црни мешунки. Потоа следеше силна суша во 2024 година.
ОН соопшти дека сушата во Гана во 2024 година погодила повеќе од 1 милион луѓе, што резултирало со ужасни загуби на земјоделски култури и рекордно високи цени на храната. Според студијата на World Weather Attribution, климатските промени го направиле топлотниот бран во Западна Африка 10 пати поверојатен.
КАКАОВЕЦОТ ОСЕТЛИВ НА КЛИМАТСКИТЕ ПРОМЕНИ
Какаовите дрвја имаат потреба од многу специфични услови – топло, влажно време со стабилни врнежи од дожд.- услови што не постојат речиси никаде на друго место на Земјата. Овие услови најчесто се наоѓаат во близина на Екваторот во западноафриканските земји како Брегот на Слоновата Коска и Гана, кои заедно снабдуваат огромен дел од светското какао.
Поради тоа, Западна Африка, особено Брегот на Слоновата Коска и Гана, произведуваат најголем дел од светското какао. Оваа екстремна географска концентрација отсекогаш претставувала ризик. Климатските промени сега ја претвораат во системска закана.
Поради глобалното затоплување, температурите растат, понекогаш над она што добро го толерираат какао дрвјата. Временските прилики стануваат непредвидливи, со осцилации помеѓу обилни дождови и суша.
Оваа комбинација води до проблеми со почвата, болести, епидемии на штетници и пониски приноси. Некои извештаи сугерираат дека до 2050 година многу тековни региони за одгледување какао би можеле да станат несоодветни за какао дрвја ако продолжат сегашните трендови.
Земјоделците пријавуваат почести епидемии на штетници и помали, послаби жетви. Во некои сезони, приносите драматично се намалија, намалувајќи го производството токму кога глобалната побарувачка за чоколадо продолжува да расте.
Ова веќе не е далечна проекција. Влијанието е веќе видливо на нестабилните пазари на какао и наглото зголемување на цените. Неодамнешните шокови во снабдувањето ги доведоа цените на какаото до историски максимуми, влијаејќи и на производителите и на потрошувачите. Она што некогаш можеше да се отфрли како иден ризик, сега влијае на договорите, малопродажните цени и корпоративните стратегии.
ЕНОРМЕН ПАД НА ПРИНОСИТЕ – ДАЛИ ТУКА Е КРАЈОТ?
Во последниве години, приносите на какао во клучните региони се намалија – во некои извештаи и за 40%, што предизвика скок на цените на чоколадото поради помалата понуда во споредба со силната побарувачка.
Релевантноста на овој момент лежи во стеснувањето на прозорецот за адаптација. Истражувачите се тркаат да развијат сорти какао отпорни на климатските промени. Некои производители експериментираат со преместување на одгледувањето какао на поголеми надморски височини или нови региони. Други инвестираат во алтернативни состојки или лабораториски замени за какао. Овие напори може да го ублажат ударот – но тие бараат време, финансирање и координација што на секторот историски му недостасувале.
Научниците и земјоделците активно работат на решенија, како што се развој на сорти какао отпорни на климатски промени, одгледување какао во нови региони, истражување на алтернативни состојки (како рогач или лабораториско одгледувано какао).
Сепак, ако климатските промени продолжат неконтролирано, а адаптацијата е бавна, многу експерти предупредуваат дека традиционалното снабдување со какао би можело драматично да се намали до средината на векот.
Можниот пад на чоколадото стана моќен симбол на пошироката реалност: климатските промени повеќе не се закана само за апстрактните екосистеми или далечните ледени капи. Тие ги дестабилизираат секојдневните глобални производи, од кафе и вино до маслиново масло и какао. Чоколадото привлекува внимание затоа што се чувствува лично – познато задоволство кое одеднаш се открива како кревко.
(Фото: formulatehealth)
