Аналитика
Необичните карпи откриени на Марс содржат најинтригирачки докази досега за потенцијален минат живот на Црвената планета. Седиментните карпи, пронајдени во правливо речно корито од страна на Perseverance Rover на НАСА, се испреплетени со интригантни ознаки наречени леопардови дамки и семки од афион.
Научниците веруваат дека овие карактеристики содржат минерали произведени од хемиски реакции кои би можеле да бидат поврзани со антички марсовски микроби, објави Би Би Си.
Можно е минералите да се произведени од природни геолошки процеси, но на прес-конференција НАСА рече дека карактеристиките би можеле да бидат најјасните знаци на живот пронајдени досега.
Наодите се доволно значајни за да ги исполнат критериумите на НАСА за она што го нарекува „потенцијални био-потписи“.
Ова значи дека тие бараат понатамошно истражување за да се утврди дали се од биолошко потекло. „Не сме имале нешто вакво порано, па мислам дека тоа е голема работа“, рече проф. Санџив Гупта, планетарен научник од Империјал колеџ во Лондон и еден од авторите на студијата објавена во списанието Nature. „Пронајдовме карактеристики во карпите кои, доколку ги видевте на Земјата, би можеле да се објаснат со биологија – со микробен процес. Значи, не велиме дека сме пронашле живот, туку велиме дека тоа навистина ни дава нешто за кое можеме да се стремиме.“
„Како да гледате остаток од фосил. Можеби тоа бил остаток од оброк, можеби тој оброк е исфрлен и тоа е она што го гледаме овде“, изјави на прес-конференцијата д-р Никола Фокс, помошник-администратор на НАСА за Дирекцијата за научни мисии.
Единствениот начин целосно да се потврди дали минералите се создадени од микроби е да се вратат карпите на Земјата за анализа.
НАСА и ЕСА предложија мисија за враќање на примероци од Марс, но нејзината иднина изгледа многу неизвесна. Буџетот за наука на американската вселенска агенција се соочува со огромни намалувања што беа предложени во буџетот на претседателот Трамп за 2026 година, а мисијата за враќање на примероци е една од оние што се соочуваат со откажување.
Денес, Марс е ладна и сува пустина. Но, пред милијарди години има докази дека имал густа атмосфера и вода, што го прави ветувачко место за барање минат живот.
Роверот Персеверанс, кој слета на површината на Марс во 2021 година, беше испратен да бара знаци на биологија. Последните четири години ги помина истражувајќи регион наречен кратер Језеро, кој некогаш бил древно езеро со река што се влева во него.
Роверот ги пронајде карпите со отпечатоци од леопард минатата година на дното на кањон издлабен од реката во област наречена Формација Светол Ангел. Тие се стари околу 3,5 милијарди години и се вид седиментна карпа, што е ситнозрнеста карпа формирана од глини.
„Веднаш знаевме дека во овие карпи се случила некоја интересна хемија, па затоа веднаш бевме доста возбудени“, рече Џоел Хуровиц од Универзитетот Стони Брук во Њујорк, кој е исто така научник во мисијата Персеверанс и главен автор на трудот.
Роверот користел неколку инструменти во својата вградена лабораторија за да ги анализира минералите во карпите. Овие податоци потоа биле испратени назад на Земјата за научниците да ги проучуваат.
„Мислиме дека она што го пронајдовме е доказ за збир на хемиски реакции што се случиле во калта што била наталожена на дното на езерото – и тие хемиски реакции се чини дека се случиле помеѓу самата кал и органската материја – и тие две состојки реагирале за да формираат нови минерали“, објасни д-р Хуровиц.
Во слични услови на Земјата, хемиските реакции што создаваат минерали обично се водени од микроби. „Тоа е едно од можните објаснувања за тоа како овие карактеристики се појавиле во овие карпи“, рече д-р Хуровиц. „Ова се чини како најпривлечното потенцијално откривање на биосигнали што сме го имале досега.“
Научниците, исто така, испитале како минералите можеле да се формираат без микроби – и заклучиле дека природните геолошки процеси би можеле да бидат причинители за хемиските реакции.
Сепак, тие би барале високи температури, а карпите не изгледаат како да се загревани. „Најдовме некои тешкотии за небиолошките патишта – но не можеме целосно да ги исклучиме“, рече д-р Хуровиц.
Perseverance собира примероци додека го истражува Марс – вклучувајќи ги и карпите пронајдени во формацијата Bright Angel. Тие се складирани во канистри и ќе бидат депонирани на површината на Марс чекајќи мисија што би можела да ги врати.
Плановите на НАСА за таков потфат висат на конец поради заканите за намалување на буџетот, но Кина, исто така, спроведува мисија за враќање на примероци што би можела да започне во 2028 година.
Додека одлуката се дебатира, научниците очајно сакаат да ги стават своите ракавици врз карпите. „Треба да ги видиме овие примероци назад на Земјата“, рече проф. Гупта. „Мислам дека за вистинска доверба, повеќето научници би сакале да ги видат и испитаат овие карпи на Земјата – ова е еден од оние високо приоритетни примероци што треба да ги донесеме на Земјата.“
(Фото: BBC)
