Аналитика
Кина и Русија ја презентираа својата визија за нов меѓународен поредок на самитот на Шангајската организација за соработка (СЦО), каде што Пекинг понуди нови финансиски стимулации за земјите поврзани со економската и безбедносната група предводена од Пекинг.
„Глобалното управување достигна нова раскрсница“, изјави кинескиот претседател Си Џинпинг на самитот во понеделник, во забелешки што беа широко сфатени како критика на Соединетите Американски Држави. „Мора да продолжиме да заземаме јасен став против хегемонизмот и политиката на моќ и да практикуваме вистински мултилатерализам“, рече Си.
Забелешките на Си беа повторени од оние на рускиот претседател Владимир Путин, кој рече дека СЦО ќе го оживее „вистинскиот мултилатерализам“ бидејќи ги поставува „политичките и социоекономските темели за формирање нов систем на стабилност и безбедност во Евроазија“, известува Ал Џазира.
Си и Путин разговараа со повеќе од 20 лидери, првенствено од Блискиот Исток и Азија, кои се собраа во недела и понеделник на самитот во северниот кинески град Тјанџин.
ИЗЛЕТОТ НА ФИЦО ВО КИНА, ДОМА ДОЧЕКАН СО НЕГОДУВАЊЕ
На вториот ден од самитот во Кина, како единствен претставник на Европската Унија ќе се појави и словачкиот премиер Роберт Фицо. Тој е во сопствена дипломатска офанзива, во која најави билатерални средби со кинескиот претседател Си Џинпинг, рускиот претседател Владимир Путин и други државници. Тој прецизираше дека навремено ги информирал претставниците на ЕУ за неговата посета на Пекинг и додаде дека по враќањето од Кина, во четврток вечер (4 септември) ќе се упати кон источна Словачка за да одржи билатерална средба со украинскиот претседател Володимир Зеленски во петок (5 септември).
Тој на домашната јавност во Словачка, но и на партнерите во ЕУ вака им го објасни своето патување во Кина: „Доколку има можност да се сретнам со светските лидери во Пекинг, покрај оддавањето почит на жртвите од војната, таа треба да се искористи. Ќе има шефови на држави кои претставуваат милијарди жители. Ќе има шефови на држави кои имаат свои мислења, можеби точни, можеби погрешни, но мислења кои треба да се слушнат и почитуваат“, изјави Роберт Фицо, истакнувајќи дека претставниците на ЕУ биле навремено информирани за неговото патување.
„Се создава нов светски поредок, нови правила на мултиполарен свет, нова рамнотежа на моќ, што е исклучително важно за стабилноста во светот. Да се биде дел од вакви дискусии значи да се поддржува дијалогот, а не да се однесуваме како налутено мало дете. Така се однесуваат ЕУ и нејзините претставници денес“, изјави Фицо. Словачкиот премиер најави дека ќе учествува на воена парада во Пекинг во среда по повод 80-годишнината од крајот на Втората светска војна во Азија. Рускиот претседател планира да се сретне со Фицо на маргините на самитот на Шангајската организација за соработка во кинескиот град Тјенџин.
Словачката опозициска партија Прогресивна Словачка (ПС) го повика премиерот Роберт Фицо да го откаже планираното патување во Кина за прославите на победата во Втората светска војна, каде што се очекува да се сретне со рускиот претседател Владимир Путин по трет пат за помалку од една година. Прогресивна Словачка изјави дека посетата ќе и донесе на Словачка „уште еден меѓународен срам“.
ШТО ПРЕТСТАВУВА ШАНГАЈСКАТА ОРГАНИЗАЦИЈА ЗА СОРАБОТКА?
Сметан како алтернативна структура на моќ на повеќето меѓународни институции предводени од САД, 10-члениот ШОС вклучува голем дел од Централна Азија, Русија, Кина, Индија, Иран, Пакистан и Белорусија, со повеќе од десетина земји-постојани партнери за дијалог, вклучувајќи ги Саудиска Арабија, Камбоџа, Катар и Турција.
Иако работата на СЦО е во голема мера симболична од неговото основање во 2001 година, Си на самитот ги истакна поголемите амбиции за блокот.
Си повика на создавање нова банка за развој на СЦО и најави 2 милијарди јуани (280 милиони долари) грантови плус уште 10 милијарди јуани (1,4 милијарди долари) кредити за членовите на СЦО.
Преминот кон меѓународните финансии означува голема пресвртница за институцијата, рече Ерик Оландер, главен уредник на Проектот Кина-Глобален Југ.
„Од основањето на СЦО пред 24 години, тоа е во голема мера неефикасно тело со многу малку значајни достигнувања. Мислам дека тоа ќе се промени како што членството ќе се проширува и Си ќе ја поддржува СЦО со пари за финансирање на развој, што е нешто што не сме го виделе порано“, изјави тој за Ал Џезира.
Си, исто така, ја претстави новата „Иницијатива за глобално управување“. Коментарите на аналитичарите се дека говорот на Си нуди увид во глобалните амбиции на Пекинг. „Со Иницијативата, Си во основа го кажува тивкиот дел гласно, дека Кина се стреми да создаде паралелен систем за глобално управување надвор од поредокот предводен од САД и Европа, нешто што би било незамисливо пред една деценија“, рече Оландер.
Кинескиот притисок за мултилатерализам доаѓа и во време на растечка недоверба кон САД под водство на претседателот Доналд Трамп, чија трговска војна им донесе заеднички поплаки на членовите на СЦО, а понекогаш и на нивните ривали – како што се Кина и Индија.
Врските меѓу Њу Делхи и Кина нагло се намалија во 2020 година по судирите по нивната заедничка граница на Хималаите. Иако односите почнаа да се нормализираат минатата година по договорот за границата, трговската војна на Трамп помогна да се забрза одмрзнувањето на дипломатските врски меѓу земјите, според аналитичарите.
Си и индискиот премиер Нарендра Моди ветија дека ќе ги решат своите разлики на самитот, кој се случи само неколку дена откако Трамп воведе казнена царина од 50 проценти на индиските стоки и ја критикуваше земјата за нејзиното купување на руски извоз на енергија.
Си, Моди и Путин беа фотографирани и како разговараат и одат заедно, во уште еден знак на дипломатско единство.
Се очекува повеќето светски лидери што присуствуваат на СЦО да останат во Кина оваа недела за да присуствуваат на огромната воена парада во Пекинг во среда, по повод завршувањето на Втората светска војна во Азија.
Ним ќе им се придружи севернокорејскиот лидер Ким Џонг Ун, за кого се очекува да има истакната позиција на парадата заедно со Си и Путин.
(Фото: Al Jazeera)
