НЕДОСТИГ НА ДОМОВИ ВО ЕВРОПА: Како да се реши најголемиот проблем на денешницата?

Домувањето е  најголемиот трошок на домаќинствата низ ЕУ, а проблемот се влоши во последниве години. Од 2010 година, цените на куќите во ЕУ се зголемија  за 48 отсто, а кириите за 18 отсто, надминувајќи ја инфлацијата. Високите трошоци за градење, зголемувањето на хипотекарните стапки и намалените градежни активности ја нарушиле понудата. Во исто време, зголемувањето на краткорочните изнајмувања и купувањето на имот водени од инвестиции ги зголемија цените, особено во градовите. Товарот несразмерно паѓа на домаќинствата со ниски приходи, урбаните жители и младите луѓе. Во Финска, Шпанија и Шведска, на пример, станарите со ниски приходи трошат над 40% од расположливиот приход за домување, а јужноевропејците ги напуштаат своите родителски домови на возраст од 30 години. Денес, домувањето функционира како регресивен данок за младите и сиромашните, кои им плаќаат на постарите, побогати сопственици на имот за место за живеење.

Градоначалниците на дванаесет градови на ЕУ, од Рим, Болоња, Амстердам, Атина, Барселона, Будимпешта, Париз, Варшава, Лисабон, Лион, Гент и Лајпциг, се здружија за да повикаат на итен план најдоцна до 2027 година за справување со станбената криза. Градоначалниците сакаат финансиите за домување да бидат изземени од фискалните правила на ЕУ кои ги ограничуваат државните расходи. Тие, исто така, сакаат да се прераспределат непотрошените пари од финансирањето за помош на Ковид-19.

Европскиот парламент формираше нов комитет за справување со кризата, а неговиот претседател Ирене Тинагли изјави за Еуроњуз дека има многу простор за маневрирање.

Од обезбедување средства за поттикнување на одржливо и достапно домување до реновирање на стари згради, Европската Унија има алатки за справување со станбената криза што ги погодува граѓаните низ целиот блок – но не без политичка волја и соработка меѓу спротивставените политички групи, изјави европратеничката Ирене Тинагли.

„Гледам некои политички групи кои веќе велат дека можеби единствената неволја е да се изградат некои нови згради. Мислам дека можеме многу повеќе, но ни треба политичка волја. Ако нема политички договор за решенијата, тогаш ризикот е да создадеме илузија дека можеме да направиме нешто“, додаде таа.

Тинагли претседава со новиот специјален комитет за домување на Европскиот парламент, кој ќе работи во текот на следната година за да развие решенија и препораки за првиот комесар за домување на ЕУ , Дан Јоргенсен, чие портфолио исто така ја покрива енергијата.

Мандатот на Јоргенсен во следните четири години вклучува создавање на пан-европска инвестициска платформа за достапно и одржливо домување, прилагодување на правилата за државна помош, претставување на првиот Европски план за достапно домување и развој на европска стратегија за домување за подобрување на понудата на нови домови.

„Се надевам дека Европската комисија ќе биде амбициозна и ќе поднесе не само една иницијатива, туку сеопфатен пакет, бидејќи станбената криза е повеќеслојно прашање“, рече Тинагли.

Сепак, влијанието на станбената криза не се чувствува подеднакво во сите земји и градови, со огромни разлики меѓу земјите-членки како Унгарија, каде што цените на куќите се зголемија за 173% за помалку од една деценија, и други како Финска, каде што цените се зголемија за само 5%.

„Не сакам да кажам дека Европската Унија има магичен куршум или едно решение кое одговара за сите, бидејќи секоја земја се соочува со единствена ситуација, но можеме да понудиме подлабоко разбирање на проблемите и кои решенија би можеле да функционираат во различни контексти“, рече Тинагли.

Парламентарната комисија нема да има законодавна моќ, но има задача да ги мапира потребите за домување, да ги анализира постоечките политики низ ЕУ и да работи со земјите-членки, градовите и регионите за развивање решенија.

„Ова го гледам како можност да се доведат регионалните влади овде и да се намали јазот помеѓу ЕУ и градовите каде што луѓето всушност живеат“, рече Тинагли.

Таа, исто така, ја истакна важноста да се разбере како функционира пазарот на домување и што тргнало наопаку со текот на годините за да се создаде актуелната криза.

„Ако ја изгубите од вид основната цел – обезбедување домови за луѓето – тогаш нешто тргнало во погрешна насока. Разбирањето на ова е најамбициозниот дел“, рече таа.