Аналитика
Исланд се појави како пионер во рамнотежата помеѓу работата и животот и економските иновации, надминувајќи ги повеќето европски врсници благодарение на смелиот експеримент за намалување на работното време на четири дена во неделата, без намалување на платата.
Неодамнешниот економски успех на земјата и позитивните повратни информации од работниците покажуваат дека четиридневната работна недела може да биде од корист и за луѓето и за економијата, според истражувањето објавено од страна на Исландската асоцијација за одржливост и демократија (Алда) и Институтот за автономија со седиште во Велика Британија.
КАКО ПОЧНА ЕКСПЕРИМЕНТОТ НА ИСЛАНД?
Патувањето до пократка работна недела во Исланд започна со пилот-проекти предводени од владата од 2015 до 2019 година, се наведува во написот на Би-Би-Си за ова прашање. За време на овие пилот-проекти, повеќе од 2.500 работници во јавниот сектор – кои сочинуваат околу 1% од работната сила на Исланд, се префрлија од 40-часовна недела на 35-36 часа без притоа да им биде намалена платата. Резултатите покажаа конзистентна или подобрена продуктивност заедно со големите засилувања на благосостојбата на работниците. Стресот, исцрпеноста и здравствените грижи се намалиле, додека задоволството од рамнотежата помеѓу работата и животот значително се зголемиле.
Извонредниот успех на овој експеримент потоа го отвори патот за пошироко усвојување: до 2020 година, синдикатите низ Исланд почнаа да преговараат за пократки часови за десетици илјади работници, што им овозможува на повеќето вработени да изберат пократки работни недели.
Помеѓу 2020 и 2022 година, повеќе од половина од работната сила на Исланд ја прифати понудата за намалени часови, вклучително и четиридневни работни недели. До минатата година, економијата на Исланд се прошири за импресивни 5%, надминувајќи ги повеќето европски земји. Стапката на невработеност остана ниска, стабилна на 3,4% во 2023 година – речиси половина од просекот за напредните европски економии, се наведува во извештајот на Би-Би-Си.
Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) ги забележа силните економски перформанси на Исланд, истакнувајќи ја неговата исклучителна стапка на раст во споредба со европските врсници, и покрај глобалните економски предизвици со кои се соочуваат другите нации.
Според истражувањето на Исландската асоцијација за одржливост и демократија (Алда), клучните наоди за овие намалени работни часови даваат убедлива слика. Прво и основно, 62% од работниците со намалени часови изјавиле дека се позадоволни од нивниот распоред.
97% верувале дека пократките часови го олеснуваат балансирањето помеѓу работата и личниот живот, а 52% забележале подобрувања. Понатаму, 42% сметале дека намалените часови го намалуваат нивото на стрес во нивниот приватен живот, во споредба со само 6% кои почувствувале зголемување.
Надвор од статистиката, резултатите одразуваат човечка приказна за обновена рамнотежа и благосостојба. Исландските вработени низ индустриите велат дека се чувствуваат поздрави, пофокусирани и поангажирани на работа. Според Гудмундур Д. Харалдсон, истражувач во Алда, успешното усвојување на пократката работна недела од Исланд покажува колку „економијата е силна според голем број индикатори“, а и работниците се чувствуваат подобро.
ПРИМЕР ЗА СЛЕДЕЊЕ?
Бидејќи многу земји се справуваат со проблеми со продуктивноста и исцрпеност, приказната на Исланд нуди инспиративна алтернатива. „Нашите докази сугерираат дека кога работниците имаат подобар баланс помеѓу работата и животот и се подобро одморени – и економијата има корист“, рече Вил Стронг, директор за истражување на Autonomy, во изјавата. Оваа смела промена можеби е она што им треба на земјите низ Европа и пошироко за да поттикнат одржлив раст и благосостојба.
За Исланд, патувањето не е завршено. Економијата на Исланд ги надминува повеќето европски држави во поглед на воведување на пократка работна недела без загуба во платите, според истражувањето објавено во петокот.
Но, ММФ сега прогнозираше побавен раст за земјата додека туризмот – главниот економски столб – стагнира. Сепак, со ниска невработеност и позитивен морал на работниците, Исланд изгледа добро позициониран да се справи со овие промени.
Во 2023 година, економијата на Исланд се прошири за 5%, што е втора стапка на раст по онаа на Малта меѓу богатите европски економии, според најновите светски економски изгледи на Меѓународниот монетарен фонд, објавен претходно оваа недела. Тоа е многу повисока од просечната стапка на раст на земјата од речиси 2% во деценијата помеѓу 2006 и 2015 година.
Сепак, ММФ предвидува значително побавен раст на Исланд оваа и следната година. „Растот се очекува да опадне… во 2024 година поради дополнително омекнување на домашната побарувачка и забавување на растот на трошоците за туризам“, рече агенцијата за економијата зависна од туризмот во оценката во јули.
Ниската стапка на невработеност на Исланд е „силен показател за виталноста на економијата“, велат и од Институтот за автономија и Алда.
Според Светската економска перспектива на ММФ, таа стапка изнесуваше 3,4 отсто минатата година, нешто повеќе од половина од просекот за напредните европски економии. Агенцијата очекува благо да се зголеми до 3,8% оваа и следната година.
Имаше голем број експерименти со четиридневната недела ширум светот. Ова вклучува успешно тестирање во 2022 година на 33 компании, при што мнозинството е со седиште во САД и Ирска.
