Аналитика
Трошоците за енергија за домаќинствата низ Европа речиси двојно се зголемија во споредба со пред една година, откриваат новите податоци. Сметките за гас се зголемени за 111 отсто, а за струја за 69 отсто, покажуваат најновите податоци од Индексот на цените на енергијата во домаќинствата, пишува Јуроњуз. Во просек, овие две бројки значат зголемување на сметките за енергија од 90% – или речиси двојно – во споредба со октомври 2021 година.
Истражувањето, објавено во понеделникот од Енерџи-Контрол Австрија, Унгарската регулаторна управа за енергетика и комунални услуги (MEKH) и VaasaETT, го нагласува ударното влијание на војната во Украина врз Европа, што предизвика криза на трошоците за живот и втурна многу економии во рецесија.
Посочувајќи како руската инвазија влијаела на цените на енергијата, авторите рекоа дека предизвикала „неизвесност околу енергетската безбедност“ и „намалена испорака на руски гас или целосен прекин на снабдувањето“.
Русија го намали и на крајот го запре снабдувањето со гас на Европа од Северен тек во септември, откако западните земји ја санкционираа Москва поради нејзината инвазија на Украина, а САД ја обвинија Русија за „вооружување на енергијата“.
Извештајот за индексот на цените на енергијата за домаќинствата ги разгледа цените на гасот и електричната енергија од 2009 година до октомври 2022 година во 33 европски земји, вклучувајќи ги и земјите членки на ЕУ, како и Црна Гора, Норвешка, Србија, Украина, Обедиетото Кралство и Швајцарија.
Откри дека неодамнешните скокови на цените на енергијата следеа по рекордните зголемувања во 2021 година, предизвикани од поголемата побарувачка, бидејќи луѓето и бизнисите закрепнуваа од пандемијата на Ковид.
„Значајно повисоките цени на енергијата во споредба со пред една година може да се припишат на комбинација на фактори, како што се зголемената побарувачка поврзана со постпандемиското економско закрепнување и вонредните временски услови, рекордно високите цени на природниот гас и високи дозволени емисии на CO2“, напишаа авторите.
ГАС
Жителите на Амстердам плаќале најмногу за природен гас во Европа двојно повеќе од европскиот просек, а по него е Копенхаген, Данска според извештајот. Износот што го откупуваат оние што живеат во главниот град на Холандија е речиси 17 пати поголем отколку во унгарската Будимпешта, најевтиниот главен град за гас во Европската Унија (ЕУ).
Унгарците традиционално уживаат поевтина енергија поради дарежливите владини контроли на цените воведени во 2014 година, иако земјата неодамна ги заостри правилата за ограничување на подобноста.
Надвор од ЕУ, извештајот покажа дека луѓето во Киев плаќаат најмалку за својот гас, 19 пати помалку од оние во Амстердам.
Снабдувањето со електрична енергија во главниот град на Украина стана главен проблем во октомври, при што руските сили ја бомбардираа енергетската инфраструктура на земјата, предизвикувајќи чести прекини на струја.
Извештајот, исто така, ги разгледа „значајните“ промени на цените во одделни европски метрополи во текот на октомври. Во Рим, откри дека трошоците за гас се зголемиле за 97% минатиот месец и повеќе од 170% во споредба со пред една година.
Ова се должи на „зголемувањето на енергетските и дистрибутивните компоненти“ во Италија, додека покачувањата на цените од 64% и 58% беа забележани во Луксембург Сити и Лисабон, соодветно.
Цените на гасот во Рим, Луксембург, Лисабон, Даблин, Париз, Виена, Брисел, Берн, Копенхаген и Стокхолм достигнаа ново, рекордно ниво.
Но, сето тоа не беше пропаст и мрак. Сметките за гас паднаа во многу делови на Европа, најмногу поради интервенцијата на владата, иако во извештајот се додава дека „тековните цени остануваат неверојатно високи во споредба со пред една година“.
Во Атина е забележано намалување на цените за 55%. Ова, според извештајот, се должи на намалувањето на „енергетските даноци“ и „владината шема за компензација на цените“.
Грчките власти ги наградија потрошувачите кои ја намалија потрошувачката на електрична енергија со поевтини сметки, заедно со наметнувањето ограничување на плаќањата на производителите на електрична енергија. Делумно ги финансира овие мерки преку неочекуван данок на енергетските компании.
Софија, Талин, Мадрид, Берлин и Рига забележаа намалување на цената на гасот од 29%, 25%, 12%, 11% и 5%, соодветно.
Овие цени не се однесуваат на износот што го плаќаат клиентите со договори за фиксна цена.
ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА
Цените на електричната енергија на крајните корисници исто така варираат многу низ Европа. Копенхаген и Рим се најскапите градови за европските домаќинства, а потоа следат Амстердам и Берлин, според извештајот.
Чувствувајќи ја кризата, германската престолнина ги исклучи светлата на многу од своите најпознати знаменитости, како што се Универзитетот Хумболт, Германскиот историски музеј и Бранденбуршката порта.
Луѓето во другите делови на земјата беа повикани од локалните власти да се тушираат со ладна вода.
Оние во источна и централна Европа уживаа во најевтината струја, а најмалку плаќаа Киевчани, а потоа локалното население во Белград, Будимпешта и Подгорица, главниот град на Црна Гора. Во Прага и Талин цените се натпросечни за регионот.
Извештајот повторно ги разгледа поединечните земји, истакнувајќи ги најзначајните промени во текот на минатиот месец.Првите три главни градови со најголеми поскапувања се Даблин (44%), Рим (30%) и Виена (24%).
Во ирската престолнина, во извештајот е забележано „извонредно зголемување на цената“, предизвикано од „невидено континуирано зголемување на големопродажните цени, особено на гасот“.
Природниот гас обезбедува околу една третина од енергијата на Ирска, што значи дека земјата е ранлива на ценовни шокови.
Цените што ги платија локалното население во овие градови достигнаа рекордно високо ниво, заедно со Берлин, Копенхаген, Брисел, Атина и Прага.
Сепак, во извештајот се забележува дека иако цените на електричната енергија за домаќинствата го продолжија својот „нагорен тренд во октомври“, ова беше во „многу помал обем“ во споредба со претходните месеци.
Цените на струјата се намалени во Рига (29%), Талин (22%), Осло (10%), Мадрид (9%), Хелсинки (6%), Загреб (3%) и Париз (2%).
