Аналитика
Иако инвеститорите се во состојба на висока готовност додека го чекаат одговорот на Израел за нападот на Иран, сепак, цените на нафтата паднаа дури и кога воениот кабинет на Израел се состана за да разговара за нивниот одговор.
Цената за идна испорака на барел сурова нафта „брент“, глобалниот репер, во понеделникот падна на 89,64 долари, што е пад од 0,9 отсто во однос на затворањето во петокот. Цената на West Texas Intermediate, северноамериканскиот репер, падна за 0,9% на 84,90 долари.
Иран лансираше повеќе од 300 беспилотни летала и проектили од својата територија кон Израел во текот на викендот, што е ескалација од неговото претходно потпирање на нападите врз Израел од страна на полномошници во други земји. Сепак, ефектот врз пазарите е повеќе пригушен отколку што може да сугерираат насловите.
Зошто цената на нафтата не порасна по нападот на Иран врз Израел?
Цените на суровата нафта „брент“ се искачија на највисоко ниво во последните шест месеци од 92,18 долари за барел во петокот, откако израелските сојузници предупредија дека е неизбежен ирански напад како одмазда за израелскиот напад врз иранската дипломатска зграда во Сирија. Сепак, претходното предупредување им овозможи на Израел и неговите сојузници да ги уништат сите проектили освен неколку, што доведе некои аналитичари да заклучат дека тоа можеби нема да означи почеток на нова војна.
Боб Севиџ, шеф на пазарната стратегија и увид во BNY Mellon, инвестициска банка, рече дека дури и кога цените на нафтата и наводните инвестициски „безбедни засолништа“, особено златото, постоела „надеж дека овој напад е само еднократен “.
Нападите досега немаа никакво влијание врз снабдувањето со нафта, а членките на ОПЕК, картелот на производители на нафта, имаат резервен капацитет да произведуваат уште 6 милиони барели дневно, според Goldman Sachs. Доколку одлучат, би можеле да го искористат својот резервен капацитет за да ги намалат цените уште повеќе.
Нил Ширинг, главниот економист на групата во консултантската компанија „Капитал економикс“, напиша дека Обединетите Арапски Емирати веќе извршиле притисок за зголемување на производните квоти на ОПЕК. Американскиот притисок да го стори тоа „ќе се интензивира доколку тензиите во регионот продолжат да ги зголемуваат цените на нафтата“, напиша тој.
Што ако Израел одговори со ескалација?
Пред да стане јавна заканата од напад на Иран, имаше ограничени последици на енергетскиот пазар од нападот врз Израел од страна на Хамас на 7 октомври и одмаздничката кампања за бомбардирање на Газа од страна на Израел. Израел и Палестина не се големи производители на енергија, така што прелевачкиот конфликт се сметаше за главен ризик за снабдувањето со енергија.
Израелско-иранската војна би била поинаква. Иран е основач на ОПЕК и произведува околу 3,2 милиони барели нафта дневно, според Меѓународната агенција за енергија (ИЕА).
Иранската нафта е под санкции, но секој удар на производството сепак може да ги зголеми цените. Во 2023 година, Иран беше вториот најголем извор на раст на снабдувањето во светот по САД, според ИЕА. Оваа институција со седиште во Париз предвиде дека Иран оваа година ќе произведува 280.000 барели повеќе дневно во споредба со минатата година. Секој удар на ова сигурно ќе ги зголеми цените.
Аналитичарите на Ситигруп, предводени од Макс Лејтон, напишаа во белешка до клиентите дека цената на нафтата би можела да се искачи над 100 долари за барел за прв пат од летото 2022 година – непосредно откако руската инвазија на Украина во целосен обем предизвика глобална енергетска криза – доколку започна директен конфликт.
Дали цените може дополнително да се намалат ако нема ескалација?
Аналитичарите предводени од Даан Струјвен од Голдман Сакс, инвестициска банка, велат дека цените на нафтата веќе се меѓу 5 и 10 долари повисоки отколку што би биле без загриженост за ризикот дека понудата може да биде погодена.
Има малку знаци за намалување на тензиите на Блискиот Исток, но ако тие го сторат тоа, тогаш таа ценовна премија може полека да избледи, намалувајќи ги цените дополнително.
Сепак, аналитичарите на Голдман забележаа неколку дополнителни ризици за цените. Членките на ОПЕК, плус нивниот неофицијален соработник Русија, би можеле да ги продолжат намалувањата на производството како политичка алатка за одржување на високите цени. Секој поширок конфликт може да предизвика вистинска штета на нафтената инфраструктура или протокот на нафта низ теснецот Ормуз, клучна трговска рута, може да биде прекинат. Последново е „многу малку веројатно“, според зборовите на Голдман, но може да предизвика зголемување на цената од 20% за еден месец.
Кои би биле негативните ефекти од понатамошните зголемувања на цените? Повисоките цени на нафтата би биле главоболка за централните банки. Федералните резерви на САД, Европската централна банка и Банката на Англија размислуваат кога да ги намалат каматните стапки бидејќи инфлацијата се враќа на нивните целни нивоа.
Меѓутоа, Меѓународниот монетарен фонд минатата недела објави – пред да биде нашироко позната заканата од иранскиот напад – дека централните банкари треба да го избегнат искушението да ги намалат стапките премногу рано, плашејќи се дека инфлаторните притисоци сè уште делуваат врз најбогатите економии.
Доколку цените на нафтата се покачат, на инфлацијата би можело да и треба уште подолго време за да се намали и би можело да ги натера централните банкари да се чувствуваат дека немаат друг избор освен да го одложат намалувањето на стапките. Повисоките стапки за подолги би можеле да предизвикаат трошок за глобалниот економски раст во голема изборна година.
