ФРАНЦИЈА ПРОТИВ ТИКТОК: Истрага за менталното здравје на младите

Една апликација, милиони скролови и едно прашање што веќе не може да се одложи: дали алгоритам може да стане ризик по детскиот живот? Со оваа дилема како појдовна точка, француските судски власти отворија кривична истрага против TikTok, сомневајќи се дека начинот на кој платформата препорачува видеа ги турка младите кон содржини поврзани со самоубиство и самоповредување.

Истрагата е покрената на барање на парламентарен комитет чии наоди во септември алармираа за сериозни пропусти во заштитата на малолетниците на платформата во сопственост на ByteDance. Парискиот обвинител Лор Бекуо појасни дека предметот опфаќа можност TikTok да обезбедува простор за „пропаганда во корист на производи, предмети или методи препорачани како средства за извршување самоубиство“ – дело што носи затворска казна до три години. Поттикот дојде и од тужбите на седум семејства поднесени во 2024 година, кои тврдат дека нивните деца биле изложени на штетни препораки што продлабочуваат анксиозност, депресија и суицидални мисли.

Парламентарниот извештај го опишува TikTok како систем со „недоволно модерирање, лесен пристап за малолетници и алгоритам што брзо заробува ранливи корисници во циклус на вознемирувачка и депресивна содржина“. „Доволни се неколку интеракции за алгоритамската стапица да почне агресивно да ја зголемува изложеноста на штетни видеа,“ рече пратеникот Артур Делапорт, кој ја предводеше истрагата и ја поздрави одлуката на обвинителството да отвори кривична постапка.

Истражителите ќе ги разгледаат и заклучоците од Сенатот од 2023 година за ризици по слободата на изразување, собирањето податоци и „навредливите“ алгоритми, како и извештајот на Амнести Интернешнл од истата година, кој предупредува на зависнички механизми поврзани со самоповредувачко однесување кај младите. Дополнителна тежина има и анализата на државната агенција Вижинум од февруари 2025, која укажува дека преку платформата е можно манипулирање со јавното мислење, особено во изборни контексти.

Од TikTok категорично ги отфрлаат обвинувањата и најавуваат „енергична одбрана“. Компанијата истакнува дека располага со повеќе од педесет претпоставени функции и поставки за заштита на тинејџерите и дека девет од десет видеа со прекршувања се отстрануваат уште пред да стигнат до гледачот. „Комисијата ја претставува нашата платформа како жртвено јагне за проблеми што го засегаат целиот сектор и општеството во целина,“ порачаа оттаму.

Ова е првпат во Франција, а практично и во Европа, прашањето за заштита на малолетниците на социјалните мрежи да добие кривична димензија. Паралелно, Европската комисија веќе го третира TikTok како „многу голема онлајн платформа“ под Законот за дигитални услуги, што значи построги обврски за транспарентност и управување со ризиците. Дали предметот ќе се преточи во обвинение и пресуда останува неизвесно, но јасно е дека регулаторната битка влегува во нова фаза: онаму каде што одговорноста за дизајнот на алгоритмите веќе не е само техничко, туку и правно и општествено прашање.