Аналитика
Во фабричките хали на Волфсбург машините уште можат силно да работат, но тивката неизвесност се слуша погласно од секој робот. Не е само уште една криза на побарувачка, туку судир на две епохи: мотори со внатрешно согорување наспроти батерии, старата германска формула на прецизност наспроти новата динамика на софтвер и скалирање. Токму тука, на домашен терен на „Фолксваген“, станува јасно дека германската индустрија не се соочува со циклус, туку со промена на правилата на играта.
Германскиот збор „Zeitenwende“ – промена на времето, одамна не е само политичка фраза од Берлин. Кога канцелерот Олаф Шолц го употреби за новата ера што ја отвори војната во Украина, ретко кој предвидуваше дека токму автомобилската индустрија ќе ја почувствува најостро. Денес најголемиот европски производител „Фолксваген“ е во средиштето на таа трансформација, од технологија и инвестиции до работни места и регионална политика.
Продажбата на електрични возила не успева да го следи чекорот со конкуренцијата, а „Тесла“ доминира на главните пазари со Model Y. Според анализата на PwC, моментумот решително се префрла кон електричните модели; во глобалната топ-листа на десет најпродавани електрични возилс, VW влегува дури со четвртото и осмото место. Ова заостанување веќе има цена. Во третиот квартал од 2024 година „Фолксваген“ забележа пад на нето-добивката за речиси 64% на годишна база, а една година подоцна следуваше уште поостар удар: загуба од 1,07 милијарди евра во третиот квартал од 2025 година, наспроти профит од 1,56 милијарди евра претходната година. Финансискиот директор Арно Антиц ги посочи зголемените царини, ревизијата на производната стратегија на „Порше“ и отписите на гудвил – вкупно околу 7,5 милијарди евра трошоци, од кои „Порше“ сама тежи речиси пет милијарди.
Притисокот најболно се чувствува кај работниците. Според информации од работничкиот совет, VW разгледува затворање на три фабрики и десетици илјади отпуштања, а „Ауди“ веќе најави стопирање на производството во Брисел со околу 3.000 засегнати работни места. Протести има на улица, додека индустриските здруженија предупредуваат дека транзицијата кон електрична мобилност може да чини уште 140.000 работни места во следната деценија.
Во оваа слика тешко е да се одвои економијата од политиката. Покраината Долна Саксонија, која има значаен удел и место во надзорниот одбор на VW, преку премиерот Штефан Вајл бара алтернативи наместо масовни резови и повикува на стимулации за купување електрични возила и полабави ЕУ-стандардите за емисии. Федералната влада досега не ја врати укинатата субвенција поради буџетски ограничувања, што дополнително ја стега индустријата. Експертите, како Франк Швопе, укажуваат и на менаџерски грешки во VW, но и на „цик-цак“ државни политики. Економистот Ханс-Вернер Син предупредува на деиндустријализација поттикната од високите енергетски трошоци, забраната на моторите со внатрешно согорување и брзата електрификација.
И покрај ударите, има џебови на отпор. Основниот бренд „Фолксваген“ ја подобри оперативната профитабилност, испораките на групацијата во третиот квартал пораснаа на 2,2 милиони возила, а продажбата на електрични модели скокна за околу една третина и веќе надминува една десетина од вкупниот волумен. Долгорочната програма за намалување трошоци, договорена со синдикатите и насочена кон постепено укинување на 35.000 работни места до 2030 година – треба да донесе стабилизација на маржите.
Но приказната е поголема од една билансна ставка. „Фолксваген“ беше синоним за германски индустриски успех девет децении; денес стана огледало на широката дилема: како економија изградена врз инженерство, евтина енергија и глобална побарувачка да се пренамести во свет на софтвер, батерии и геополитички царини. „Проблемите на VW треба да бидат последен повик за будење“, вели Карстен Брзески, повик да се забрзаат инвестициите и реформите што ќе ја направат Германија повторно атрактивна.
Ако „Zeitenwende“ значи пресврт, тогаш судбината на „Фолксваген“ ќе покаже дали Германија само ја менува брзината или вистински го менува правецот. Во таа кривина, победникот ќе го одреди балансот меѓу батеријата, софтверот и политичката храброст.
