КОЛКУ СИЛНО ЌЕ ЈА ПОГОДАТ МОСКВА огромните санкции на Трамп врз руската нафта?

Обидите на американскиот претседател Доналд Трамп да ја задуши московската воена машина во Украина преку нови санкции врз руските нафтени компании веднаш предизвикаа потреси во Азија, особено во Индија и Кина. Со воведувањето ограничувања врз „Роснефт“ и „Лукоил“, двете најголеми руски нафтени компании, некои азиски купувачи почнаа да ги откажуваат своите нарачки за да го избегнат рокот од 21 ноември. Овие мерки, наменети да ја ограничат способноста на Москва да финансира воени операции, веќе создаваат нервоза меѓу најголемите светски потрошувачи на енергија. Според анализи пренесени од Си-ен-ен, Индија и Кина, кои заедно увезуваат меѓу 3,5 и 4,5 милиони барели руска нафта дневно, може да се соочат со кратење од 1,4 до 2,6 милиони барели дневно кога санкциите целосно ќе стапат во сила.

За Индија, ова претставува стара дилема – како да се балансира долготрајното пријателство со Москва и зависноста од евтина руска сурова нафта со растечките врски со Вашингтон, особено по воведувањето на 50% американски царини за извозот на индиската стока. Њу Делхи се надева на подобрување на трговските односи со САД, но набавките од Русија остануваат чувствително прашање. Кина, од своја страна, се соочува со сопствена пресметка: нејзината поддршка на Москва е геополитички клучна, но таа не сака нејзините големи државни нафтени компании да се изложат на ризик од американски секундарни санкции. Неколку кинески гиганти веќе откажаа испораки на руска сурова нафта, а сличен претпазлив пристап забележлив е и кај индиските компании, пишува Си-ен-ен. Најголемата индиска приватна рафинерија „Рилајанс“ изјави дека целосно ќе се усогласи со санкциите и ќе ги прилагоди операциите за да ги исполни барањата за усогласеност. Индиската нафтена корпорација, најголемата државна компанија, потврди дека ќе ги почитува сите важечки мерки, додека другите рафинерии чекаат да ја видат реалната примена на американските правила.

Аналитичарите предупредуваат дека овие „самосанкции“ можеби ќе бидат привремени, додека компаниите не развијат нови патишта за трговија. И во минатото, руската нафта продолжи да се движи преку посредници, бродови под различни знамиња и сложени синџири на трансакции. Таканаречената „флота во сенка“, составена од стотици танкери со нејасна сопственост, стана еден од најважните инструменти на Москва за да го заобиколи западниот надзор. Според податоци цитирани од Си-ен-ен, оваа флота денес брои речиси илјада бродови, зголемување од 45% во однос на минатата година, и претставува огромен предизвик за меѓународните обиди да се намали приходот на Русија од извоз на нафта.

Во Кина, државните фирми како „ПетроЧајна“ и „ЦНООК“ засега се воздржуваат, но помалите независни рафинерии – познати како „чајници“ – би можеле да продолжат со набавки преку трети страни. Во Индија, пак, големите компании се под поголем притисок бидејќи нивниот бизнис е тесно поврзан со западните пазари и американски банки. Секое директно непочитување би можело да резултира со финансиски последици и ограничувања за кредитирање. Индискиот министер за надворешни работи, С. Џаишанкар, ги критикуваше санкциите, нарекувајќи ја енергетската трговија „сè повеќе ограничена“ и посочувајќи дека принципите „се применуваат селективно“.

Во поширок контекст, прашањето има и длабока геополитичка димензија. За Пекинг, тоа е тест за неговото партнерство „без граници“ со Москва, кое има за цел да се спротивстави на американското влијание. Според аналитичарите, Кина нема целосно да ги игнорира барањата на САД, но ниту ќе ја напушти Русија, бидејќи тоа би предизвикало економски шок и би ја загрозило стабилноста на нејзината индустрија. Истовремено, Индија се обидува да го зачува својот маневарски простор меѓу двете сили – од една страна економската зависност од руска сурова нафта, а од друга потребата за стратешко партнерство со САД во рамки на безбедносниот сојуз „Квад“.

Постојат индиции дека Њу Делхи би можел постепено да ги намали набавките од Москва како гест на добра волја кон Вашингтон, особено додека се преговара нов трговски договор што треба да донесе олеснување за индиските извозници. Сепак, очекуваната посета на Владимир Путин во Индија подоцна оваа година ја комплицира сликата – можна е само тактичка рекалибрација, а не целосно откажување од руската нафта. За Русија, која ја изгради својата економска одржливост на продажбата на сурова нафта кон Исток, ова претставува нов тест на нејзината способност да ја одржи „сенковната економија“ под притисок на санкциите и зголемените трошоци за транспорт и осигурување.

На крајот, исходот од овие мерки ќе зависи од тоа колку строго САД ќе ги спроведуваат санкциите и дали Индија и Кина ќе пронајдат нови механизми за снабдување. Иако ефектите веќе се чувствуваат на пазарите, многумина очекуваат дека Русија, преку својата флотила во сенка и софистицирани посреднички канали, повторно ќе успее да ја заобиколи блокадата – барем делумно. Но, како што заклучуваат експертите цитирани од Си-ен-ен, дури и најдобро замислените заобиколни решенија ќе ја чинат Москва скапо, а Азија ќе остане местото каде што ќе се реши вистинската сила на американските санкции.