Аналитика
Санкциите на Доналд Трамп против Русија имаат брз ефект, но останува прашањето дали светот навистина ќе престане да купува руска нафта и гас. Анализа на Гардијан наведува дека новата офанзива на американскиот претседател против приходите од фосилни горива во Русија може да претставува и шанса за мир во Украина и економска придобивка за САД.
Трамп минатата недела воведе санкции против двете најголеми руски нафтени компании, Роснефт и Лукоил, со цел да ја ослаби способноста на Москва да ја финансира својата воена машинерија. Том Китинг, основачки директор на Центарот за финансии и безбедност во британскиот тинк-тенк „Руси“, изјави дека САД за само 24 часа постигнале повеќе отколку што Европската унија направила за шест месеци. Според него, Трамп има храброст да каже работи што многумина не би ги кажале јавно и дека овој потег би можел да има големо значење.
Новите санкции значат дека сите компании кои купуваат руска нафта ризикуваат да го изгубат пристапот до финансискиот систем заснован на американскиот долар. Ова може да има сериозни последици за Индија и Кина, кои се најголеми купувачи на руска нафта и гас по целосната инвазија на Украина. Влијанието на санкциите се почувствува веднаш — глобалната цена на нафтата порасна за 6%, а се појавија и извештаи дека големите индиски и кинески рафинерии моментално го стопирале увозот на руска нафта.
Според Лук Викенден од Центарот за истражување на енергијата и чистиот воздух (Crea), ваквиот пад во азискиот увоз би бил разорувачки за руските приходи. Тој посочи дека помеѓу јануари и септември годинава, 86% од извозот на сурова нафта од Русија отишол во Кина и Индија. Доколку Москва ги изгуби тие пазари, може да остане без околу 7,4 милијарди долари месечни приходи, што претставува приближно 3,6 милијарди долари во месечни даноци што директно одат во воениот буџет на Кремљ.
Викенден за Гардијан додаде дека постојат знаци на надеж: увозот на руска нафта од страна на индиските државни рафинерии во септември паднал за 38%, што е најниско ниво од мај 2022 година. Тоа би можело да значи загуба од 1,6 милијарди долари месечно за руската држава. Во исто време, вкупните приходи од извоз на фосилни горива во Русија минатиот месец се намалиле за 4%, достигнувајќи половина од нивото од септември 2022 година.
И покрај тоа, Русија сè уште заработува значителни суми преку продажбата на нафта и гас во Азија и Источна Европа, како и преку извозот на течен природен гас (LNG) во Европската унија. Дополнително, Кремљ користи т.н. „танкери во сенка“ – стари бродови што ја заобиколуваат западната регулатива и им овозможуваат на руските компании да продолжат со испораките.
Последниот потег на Трамп дојде откако Индија и Кина не покажаа подготвеност да го ограничат увозот на руска енергија, иако се соочија со предупредувања за построги трговски услови. Кина го осуди потегот како „еднострано малтретирање“ и „економска принуда“ и вети „цврсти контрамерки“ ако бидат повредени нејзините интереси. Од друга страна, Трамп тврдеше дека индискиот премиер Нарендра Моди му ветил дека Индија „нема да купува многу руска нафта“, но Делхи сè уште нема јавно потврдено таква намера.
За Трамп, оваа стратегија има двојна цел, да ја намали руската воена моќ и истовремено да ја засили американската енергетска доминација. Китинг истакнува дека тука постои можност да се донесе мир во Украина и истовремено да се создаде профит за САД. Америка веќе е најголем снабдувач на течен природен гас во Европа, покривајќи над 55% од увозот во ЕУ минатата година, во споредба со речиси никакви количини во 2019 година.
ЕУ неодамна се согласи постепено да го укине целиот увоз на руски гас, вклучувајќи го и LNG, до почетокот на 2027 година. Иако зависноста од руската енергија значително опадна, европските земји сè уште финансираат дел од руската економија преку купување на нафта и гас. Китинг ова го нарекува „срамна дамка“ за ЕУ.
Податоците покажуваат дека ЕУ и натаму е најголем купувач на руски течен природен гас, купува половина од вкупниот руски извоз, следени од Кина со 22% и Јапонија со 18%. Унгарија и Словачка биле најголемите увозници во ЕУ минатиот месец, а Франција, Белгија и Холандија, исто така, продолжуваат со купување.
Китинг потсетува дека, иако ЕУ најави дека ќе прекине со увозот на руски гас до 2027 година, секој ден до тогаш има човечка цена во Украина. Некои европски земји, рече тој, успеале да го прекинат рускиот увоз речиси веднаш и тоа требало да се направи уште пред три години.
Како што пишуваат од Гардијан, долгорочното влијание на оваа економска офанзива на Трамп врз приходите на Русија и можноста да донесе мир во Европа и економски придобивки за САД останува неизвесно. Сè ќе зависи од тоа колку строго ќе се спроведуваат санкциите и како ќе реагираат државите што сè уште зависат од руските фосилни горива. Китинг сепак останува оптимист: „Никогаш не се обложувајте против Трамп“, заклучува тој.
