Аналитика
Од средата навечер, Иран се соочува со речиси целосно „затемнување“ на интернетот. Во услови на зголемена воена закана, иранските власти значително го ослабнаа пристапот до интернет во повеќе региони од земјата. Мрежниот сообраќај е намален, мобилните оператори известуваат за „технички проблеми“, а пристапот до социјалните мрежи и апликации за пораки е нестабилен или целосно оневозможен. Според независни мрежни набљудувачи, ваквата состојба е свесна одлука на властите за ограничување на дигиталниот простор во критичен момент.
Според извештаите од Cloudflare и NetBlocks, интернет сообраќајот драматично се намалил и останал близу до нула. Причината, според Телеграм-објава на новинската агенција Khabaronline, е одлука на иранското Министерство за комуникации да го ограничи пристапот до интернет „за да се спречи злоупотреба од страна на непријателот“.
Ова доаѓа во контекст на сериозни сајбер-напади врз клучни ирански институции, меѓу кои и Банка Сепах и крипто-берзата Nobitex.
Блокадата следи и по неодамнешното обраќање на генерал-мајор Шломи Биндер, началник на разузнавачката дивизија на израелските одбранбени сили, кој зборуваше за „пробиви во други области“, што се толкуваше како најава на сајбер-офанзива.
Иранци од различни делови на земјата пријавија потполна недостапност на интернетот, прекин на мобилни и домашни мрежи, нефункционални банкарски услуги и тотален застој во онлајн бизнисите.
„Јас сум возач за Snapp, не можам да работам без GPS“, напиша еден жител.
„Се чувствуваме како заложници“, додава друг.
„Поминаа 48 часа без никаква порака од семејството во Ком.“
Пораките пристигнати до Iran International откриваат широкораспространета паника, изолација и економска парализа. Многу граѓани не можат да контактираат со своите најблиски, ниту преку интернет, ниту преку мобилен или фиксен телефон. Дури и банкоматите и дебитните картички се нефункционални, а апликации како Rubika, иако се делумно достапни, работат со екстремно ниски брзини.
Некои Иранци сепак најдоа алтернативни начини за поврзување, користејќи VPN решенија како Psiphon, или ретки моменти на достапен сигнал. Но за поголемиот дел од населението, дигиталниот свет е целосно отсечен.
Во услови на медиумски мрак и затворени комуникациски канали, неколку корисници упатија апел до Илон Маск и меѓународната заедница за овозможување на сателитски интернет во стилот на поддршката што Украина ја доби преку Starlink.
„Ги молиме медиумите и Маск да ѝ помогнат на иранската нација“, напиша еден граѓанин од Техеран.
Полуофицијалната новинска агенција Tasnim, блиска до Револуционерната гарда, во четвртокот објави текст во кој се бара „целосно затемнување на интернетот“ со цел „да се попречат непријателските сајбер-операции и напади со дронови“.
Овие ставови го поттикнуваат стравот дека иранската влада ќе премине на постојана цензура и дигитална изолација како инструмент за контрола во време на растечка воена и политичка тензија.
Иран во моментов живее под дигитална блокада, со сериозни последици врз комуникацијата, економијата и секојдневниот живот на милиони луѓе. Во сенка на геополитичка конфронтација и потенцијална сајбер-војна, човечката димензија на оваа блокада – изолација, страв и беспомошност – доаѓа до израз со полн интензитет.
Како што истакна NetBlocks:
„Тековниот прекин на интернетот е најтежок од 2019 година и сериозно ја попречува способноста на јавноста да остане поврзана – токму кога тоа најмногу е потребно.“
