Аналитика
Според најновите објавени податоци на Хрватската служба за вработување (ЦЕС), во периодот од почетокот на 2023 година до крајот на ноември се издадени 147.593 позитивни мислења за престој и работа на странски работници. Вкупно биле евидентирани 173.938 барања, но 21.495 биле одбиени.
Странските работници претставуваат важен сегмент од хрватската економија, откако пред неколку години компаниите побараа државата да дозволи увоз на зголемен број странски работници за да се надомести недостигот од работници во дефицитарните индустрии, како во градежништвото и туризмот, пишува во својата анализа хрватски Индекс.
И сега најголемата побарувачка за работа е за занимања во градежништвото и туризмот во Хрватска. Притоа, просечните плати се движат од 600 до 700 евра нето, што е само малку повеќе од законскиот минимум, кој изнесуваше 700 евра бруто, односно околу 560 евра нето.
НАЈБАРАНИ ПРОФЕСИИ ВО ХРВАТСКА
Најбараното занимање било „градежен работник“, со просечна плата од околу 603 евра нето (во зависност од тоа каде се плаќа доплатата, просечната бруто плата била 781 евро). Во оваа професија работеле повеќе од 16 илјади странски работници.
Второто најбарано занимање е поврзано со туризмот, „келнер“. Просечната нето плата била околу 669 евра нето (пресметано за Загреб). Според податоците на ЦЕС, овие работници имало 9.578 во првите единаесет месеци од минатата година.
„Помошник готвач“ е трето најбарано занимање, со просечна плата од 616 евра нето и 8.419 работници. Следното најзастапено занимање е „ѕидар“, просечната плата е 648 евра нето, а вработени се 8390 работници. 7.648 странски работници биле вработени како „градежни работници“, со просечна плата од 608 евра нето.
„Готвач“ е шестото најбарано занимање во кое за просечна плата од 697 евра нето работеле 7.266 лица. Ова е и највисоката просечна плата меѓу 18-те најчести занимања на странски работници во Хрватска.
Најмногу странски работници во Загреб, Далмација, Истра и Кварнер
Севкупно, ЦЕС даде позитивно мислење за 147.593 работници, а негативно за 21.945. Странски работници биле вработени во 522 занимања меѓу 15.352 работодавачи. Најпозитивни мислења, а со тоа и работни дозволи се издадени за Загреб (24.936 позитивни мислења).
Втора најпопуларна дестинација за странски работници е округот Истра со 20.000 издадени дозволи, потоа Сплитско-далматинската жупанија со 16.620 дозволи и жупанија Загреб со 14.000 дозволи за странски работници.
Најмалку дозволи за работа на странски работници се издадени во Бјеловарско-билогорската жупанија (940), Вировитичко-подравинската жупанија (618) и Пожешко-словенската жупанија (567).
БРОЈ НА СТРАНСКИ РАБОТНИЦИ ВО ХРВАТСКА ЗГОЛЕМЕН ТРОДУПЛО
Бројот на странски работници во Хрватска расте многу брзо. Во цела 2021 година за работа на странци се издадени 48.455 позитивни мислења, во 2022 година 109.241 позитивно мислење, а во првите единаесет месеци од годинава 147.593. Така, минатата година во Хрватска имало три пати повеќе странски работници отколку во 2021 година.
Променета е и структурата на работниците по занимања. Во 2021 година, меѓу 10-те најбарани занимања за странски работници, имаше само две поврзани со туризмот, на 8-мо и 9-то место. Тие се „готвач“ и „келнер“.
Во 2023 година, занимањето „келнер“ стана второ најбарано, „помошник готвач“ трето, а „готвач“, „чистач“, „помошник келнер“ и „доставувач“ беа меѓу 10-те најбарани занимања.
Тоа значи дека во 2021 година градежништвото беше единствената професија која зависеше од странски работници, а во 2023 година стана и туризам.
КАКО СЕ ВРАБОТУВААТ СТРАНЦИ ВО ХРВАТСКА?
Домашните работници се значително позаштитени од странските работници и покрај силниот раст на бројот на вторите. Практично е невозможно работодавците да вработат странски работник доколку во Хрватска има барем едно лице заинтересирано за истата работа.
Работата за која работодавачот сака да вработи странец прво ќе се обидат да ја пополнат лица на хрватскиот пазар на труд. Поради оваа причина, т.н тест на пазарот на трудот.
Во пријавата до CES за спроведување на тестот на пазарот на трудот, работодавачот мора точно да наведе кои услови работникот треба да ги исполнува. Мора да се обезбедат информациите потребни за образование, работно искуство, посебни стручни знаења и вештини за одредена позиција и друго.
CES мора да ги упати работниците од Хрватска, односно хрватските државјани, кај работодавачот доколку со увид во евиденцијата на невработени лица се утврди дека во Хрватска има работници кои ги исполнуваат условите наведени од работодавачот во барањето за спроведување на трудот. пазарен тест.
Доколку тестот на пазарот на трудот покаже дека во евиденцијата на невработени лица нема достапни лица кои ги исполнуваат условите на работодавачот за вработување, или тие не можат да бидат исполнети со миграцијата на невработени лица во Хрватска (ако невработените во Хрватска кои биле упатени на работодавачот од страна на CES одби да го стори тоа), работодавачот може да поднесе барање за издавање на дозвола за престој и работа.
Сосема е јасно дека невработените во Хрватска се високо заштитени со овој начин на добивање работни дозволи за странци и покрај тоа што квотите за странци беа укинати на почетокот на 2021 година.
СТРАНСКИТЕ РАБОТНИЦИ – ВАЖЕН ДЕЛ ОД ХРВАТСКАТА ЕКОНОМИЈА
Со оглед на вкупниот број вработени, странските работници почнуваат да сочинуваат голем дел од работниците во Хрватска. Во моментов, околу 9 отсто од вкупниот број вработени во Хрватска се странски работници и може да се претпостави дека нивниот удел ќе расте.
Парадоксално, во Хрватска се уште има 110.000 невработени. ЦЕС мора да контактира со нив пред да им даде дозвола на работодавците да увезат странски работник, но очигледно тие одбиваат да ги извршуваат работите што се бараат.
Ова не е неочекувано, бидејќи странските работници најчесто вршат нискоквалификувани и физички тешки работни места во угостителството и туризмот. А невработените во Хрватска ги одбиваат овие работни места, што е очигледно од фактот дека побарувачката за нив е голема, а сепак работодавците не можат да најдат доброволни работници меѓу 110.000 невработени.
Во контекст на платите на странските работници, важно е да се нагласи дека наведените износи се однесуваат на пријавени и пресметани плати и лесно е можно овие работници да добијат дел од платата „во свои раце“. Во градежништвото и туризмот тоа е вообичаена практика и кај домашните работници.
