Аналитика
Државната агенција за статистика на Турција соопшти дека потрошувачките цени во оваа земја се зголемиле за 61,5 отсто во текот на 12-месечниот период кој завршува во септември. Годишната стапка изнесуваше 58,9 отсто во август и 47,8 отсто во јули.
Месечното зголемување на цените исто така забави на 4,8 отсто во септември од 9,1 отсто во август и 9,5 отсто во јули.
Инфлацијата беше предводник на месечен скок од 30,3 отсто на трошоците за образование во новата учебна година. Но, цената на артиклите како облека порасна само за 2,6 отсто месечно.
Податоците сугерираат дека стапката на инфлација во Турција почнува да го достигнува врвот откако Ердоган потпиша серија зголемувања на каматните стапки кои ја зголемија основната стапка на 30 отсто од 8,5 отсто за четири месеци.
„Малиот (според неодамнешните стандарди на Турција) пораст на инфлацијата на 61,5 отсто минатиот месец, од 58,9 отсто во август, ги дава првите знаци дека скокот на инфлацијата е блиску до израмнување“, рече аналитичарот на Капитал Економикс, Вилијам Џексон.
Ердоган беше доживотен поддржувач на неортодоксната економска теорија дека високите каматни стапки предизвикуваат, наместо да ја лекуваат инфлацијата. Но, тој го смени својот пристап откако ги преживеа тешките мајски избори кои се совпаднаа со најтешката економска криза од неговото дведецениско владеење.
Тој ги предаде економските узди на Турција на група технократи со искуство на Волстрит и широка поддршка меѓу странските инвеститори.
Министерот за финансии Мехмет Шимшек е заслужен што го убеди Ердоган дека Турција ќе влезе во системска криза доколку тој радикално не го промени курсот.
Годишната стапка на инфлација достигна 85 отсто минатиот октомври, што е највисоко ниво откако Турција ја започна својата трансформација во полноправна пазарна економија во 1990-тите.
Стапката почна да се забавува откако започна таканаречениот „основен ефект“ – високите нивоа на инфлација почнаа да изгледаат мали во споредба со уште повисоките забележани 12 месеци порано. Годишната стапка се спушти на најниското ниво во последните 18 месеци од 38,2 отсто во јуни.
Економскиот ремонт на Шимшек вклучи низа чекори кои придонесоа за краткорочен скок на цените.
Креаторите на политиката дозволија лирата да изгуби 27 отсто од својата вредност во однос на доларот од изборите и ги зголемија даноците за да помогнат во плаќањето на ветувањата на Ердоган во предизборната кампања.
„Инфлацијата во Турција е поттикната од маѓепсаната мешавина на длабоко негативни реални каматни стапки, големите зголемувања на платите, ремонт на даночниот систем и постојаната слабост на лирата“, рече Бартош Савицки, аналитичар во инвестициската групација Конотоксиа.
Месечниот скок на цените „дополнително се влошува со зголемените цени на храната и вртоглавото зголемување на цените на нафтата“, рече Савицки.
Економистот за пазарите во развој, Тимоти Еш, рече дека креаторите на политиката, исто така, би можеле да бидат под притисок да ја забават корекцијата на курсот во насока на општинските избори во март.
Многу високите каматни стапки се закануваат да го намалат економскиот раст и на крајот да придонесат за невработеноста. Но, Ердоган и неговата партија со исламски корени сакаат да ја вратат контролата врз ценетите градови како Истанбул и Анкара од секуларната опозиција.
„Политичките стапки треба да се зголемат до 40-50 проценти, барем“, рече Еш. „Но, тешките избори/компромиси на крајот би можеле да го одложат закрепнувањето и да наметнат повисоки долгорочни трошоци за економијата“.
Рејтинг агенцијата „Стандард и Пурс“ беше доволно импресионирана од пристапот на Шимшек да ја подигне својата долгорочна перспектива за Турција од негативна на стабилна.
„Веруваме дека до 2026 година, во отсуство на обновена политичка несигурност, новиот тим може да ја ребалансира економијата (на Турција)… кон побалансирани надворешни и фискални сметки, како и поприфатливи нивоа на инфлација“, објави агенцијата минатата недела.
Агенцијата ги идентификуваше „ненамалената депрецијација на валутата“ и „политичкото мешање во независноста на монетарната власт“ од страна на Ердоган како две од нејзините главни грижи.
