Аналитика
Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен ја прогласи за завршена зависноста на Европа од руската нафта и гас. Но, други, од високи украински функционери до европратеници и инсајдери во индустријата, велат дека тоа поглавје од историјата сè уште се пишува.
Значителни количества руски енергенси, особено нафта, сè уште течат околу санкциите и на европскиот пазар, велат тие, заработувајќи плаќања што ја финансираат воената машина на Владимир Путин.
„Имав пријател во Њујорк во 1990-тите кој се пожали дека бубашвабите ќе влезат во неговиот стан преку која било достапна дупка – тоа е она што Русија го прави со својата енергија“, изјави за ПОЛИТИКО Олег Устенко, економски советник на украинскиот претседател Володимир Зеленски. „Мораме да ги поправиме овие дупки за да ја спречиме Русија да ги добива овие крвави пари што ги користи за финансирање на воената машина што ја уништува нашата земја и го убива нашиот народ“.
Суровата нафта е познато дека е тешко да се следи на глобалните пазари. Лесно може да се меша или измеша со други пратки во транзитните земји, ефикасно создавајќи поголема серија нафта чие потекло не може да се одреди. Процесот на рафинирање, неопходен за секоја практична примена, ги отстранува и сите траги од потеклото на суровина.
Комплексната мрежа на бродски компании, кои носат знамиња на неразбирливи офшор јурисдикции, додава дополнителен слој на мистерија; некои се обвинети дека и помагаат на Русија да го скрие потеклото на нејзиниот извоз на сурова нафта користејќи различни начини.
„За разлика од гасоводот, пазарот на нафта е глобален. Системите за размена и пребивање и мешање на сорти се вообичаена практика“, вели Михаил Ходорковски, истакнат прогонет критичар на Путин и поранешен извршен директор на нафтениот и гасниот гигант Јукос. „Резултатот од ембаргото е значително зголемување на руските транспортни трошоци, значителна прераспределба на приходот во корист на посредниците и одреден дополнителен попуст поради стеснувањето на пазарот на купувачи“.
ЗАОБИКОЛНИ ПАТИШТА
ЕУ во голема мера ги забрани руските фосилни горива од инвазијата на Украина во февруари 2022 година, со исклучок за ограничени количини сурова нафта од гасоводот, гасоводот, течен природен гас (ЛНГ) и нафтените производи.
Но, големите количини руска сурова нафта – поголем извор на приходи од гасот – сè уште се испорачуваат на глобалните пазари, поради што некои експерти се сомневаат дека го наоѓаат патот до европскиот пазар преку задната врата.
„Од воведувањето на санкциите, обемот на сурова нафта што Русија го извезува остана повеќе или помалку стабилен“, рече Саад Рахим, главен економист во глобалната трговска компанија за стоки Трафигура. „Можно е руската нафта сè уште да се продава на ЕУ и на западните земји преку посредници“.
Еден потенцијален пат кон Европа е преку Азербејџан, кој граничи со Русија и е почетна точка на гасоводот Баку-Тбилиси-Џејхан (БТЦ), управуван од БП. Пристаништето Џејхан, во Турција, е главен снабдувачки центар од кој се испорачува сурова нафта во Европа; исто така добива големи количини од Ирак преку гасоводот Киркук-Џејхан.
Франсоа Белами, француски европратеник и член на Комитетот за индустрија, истражување и енергија на Европскиот парламент, изрази сомневања за оваа рута во неодамнешното прашање до Комисијата. Податоците покажуваат дека Азербејџан извезувал 242.000 барели дневно повеќе отколку што произведувал помеѓу април и јули минатата година, рече тој – голема разлика во однос на домашното производство, кое изнесуваше 648.000 барели дневно минатиот месец и е во долгорочен пад, според Министерството. фигури.
„Како може една земја да го намали своето производство и да го зголеми извозот во исто време? Има нешто целосно неконзистентно во бројките и оваа недоследност создава сомнежи дека санкциите се заобиколуваат“, рече Белами.
Портпаролот на Комисијата рече дека работи на сузбивање на дупките во режимите на санкции и го назначи поранешниот амбасадор на ЕУ во САД, Дејвид О’Саливен, за специјален пратеник задолжен да се справи со заобиколувањето. Официјалниот претставник, исто така, истакна дека податоците наведени од Белами за трансакциите со нафта во Азербејџан, најновите јавно достапни, „се случиле пред санкциите да стапат во сила, така што таму не станува збор за избегнување на санкциите“.
„Азербејџан не извезува руска нафта во ЕУ преку гасоводот БТК“, вели Ајхан Хаџизада, портпарол на Министерството за надворешни работи на земјата, додавајќи дека додека „Азербејџан продолжува да ја користи целата несанкционирана нафта без оглед на изворот“, тој „останува посветен на спроведувајќи ги своите операции за снабдување и трговија со најголема грижа и трудољубивост, во согласност со релевантните закони и прописи“.
Компанијата Бритиш Петрол претходно беше принудена да негира дека гасоводот БТЦ носи руска нафта, а податоците што ги виде ПОЛИТИКО за испораките на сурова нафта од Џејхан покажуваат неодамнешно намалување на обемот на извозот во ЕУ, од околу 3 милиони тони месечно (околу 700.000 барели на ден) на почетокот на 2022 година до околу 2 милиони тони месечно оваа година.
МАТНИ ОПЕРАЦИИ
Во исто време, сепак, Турција го удвои својот директен увоз на руска нафта минатата година и одби да воведе санкции за руската сурова нафта и покрај тоа што истовремено нуди воена и хуманитарна поддршка за Украина.
Финскиот Центар за истражување на енергија и чист воздух (CREA) предупреди кон крајот на минатата година дека „нова рута за руската нафта до ЕУ се појавува преку Турција, растечка дестинација за руската сурова нафта“, каде што се рафинира во нафтени продукти кои не подлежат на санкции и се продава.
„Имаме доволно докази дека некои меѓународни компании купуваат рафинериски производи направени од руска нафта и ги продаваат во Европа“, додава Устенко, советник на Зеленски. „Тоа е целосно легално, но целосно неморално. Само затоа што е дозволено не значи дека не треба да правиме ништо за тоа“.
Во понеделникот, британската невладина организација Глобал Витнес објави извештај според кој руската нафта постојано се продавала по цени што далеку ја надминуваат границата од 60 долари, наметната од земјите на Г7 во декември минатата година.
„Фактот што руската нафта продолжува да тече низ светот е карактеристика, а не грешка на западните санкции“, смета Мај Роснер, активист кој работеше на извештајот. „Владите и понудија на индустријата за фосилни горива широко отворена задна врата, а трговците со стоки и големите нафтени компании ги искористуваат овие дупки за да продолжат со бизнисот како и обично“.
