Аналитика
Волфганг Шуберт-Рааб се сеќава кога времињата на бум беа толку добри што неговата компанија не можеше доволно брзо да гради домови. „Во 2021 година, уште пред да го истуриме првиот кубен метар бетон, веќе имавме понуди за повеќе од половина од комплексот“, рече управниот директор на градежната групација Рааб. Две години подоцна, пазарот за живеалишта за едно семејство е во она што Шуберт-Рааб го опишува како состојба на „целосен колапс“.
Стамбената криза во Германија се влошува. Германските градежници се соочуваат со остар пресврт во кој падот во изградбата на станови се заканува да има пошироки реперкусии низ најголемата европска економија, донесува Фајненшел Тајмс. Многумина се прогласија за несолвентни, намалувајќи ја целта на канцеларот Олаф Шолц да гради 400.000 нови домови годишно за да се справи со кризата со достапност на станови во неколку од најголемите градови во земјата.
„СОВРШЕНА БУРА“: ВИСОКИ КАМАТИ, СКАПИ СУРОВИНИ
По децениски бум поттикнат од силната побарувачка, евтиниот кредит и ниските трошоци за суровини, германските градежници сега се соочуваат со она што Гереон Фрауенрат, управен директор на градежната компанија Фрауенрат Груп, го опишува како „совршена бура“.
Суровините сега се над 40 отсто поскапи отколку пред пандемијата – најголемиот пораст во Европа. Кредитно-интензивниот сектор, исто така, мора да се бори со 10 директни зголемувања на каматните стапки од страна на Европската централна банка. Додека земјата сè уште има недостиг од соодветни домови, особено во поголемите градови, повисоките трошоци за задолжување ги ценат многу потенцијални купувачи.
Резултатот беше катастрофална загуба на доверба што доведе до тоа пазарот на станбен имот во земјата да биде меѓу најлошите резултати во Европа.
Цените на куќите беа намалени за 10 отсто на годишно ниво во вториот квартал, додека бројот на издадени градежни дозволи потона многу побрзо овде отколку во регионот како целина. Во октомври, 22,2 отсто од компаниите пријавија откажани проекти – најмногу откако тинк-тенкот Ifo почна да ја забележува оваа бројка во 1991 година.
Покрај вртоглавото зголемување на цените на храната и енергијата, зголемените кирии доведуваат се повеќе луѓе во сиромаштија. Високите кирии веќе се недостапни за милиони. Процентот на достапни станови и социјални станови на пазарот на домување рапидно опаѓа. Во 2025 година ќе има вкупен недостиг од 700.000 станови на национално ниво, при што трендот расте.
ЗА КИРИЈА ОДИ И ДО 40% ОД ДОМАШНИОТ БУЏЕТ
Сегашната влада на премиерот Олаф Шолц вети изградба на 300.000 нови станови и 100.000 социјални станови годишно, но изградбата на нови станови сега речиси е запрена поради високите каматни стапки и профитната страст на станбените корпорации. Резултатот е брзо зголемување на кириите на загреаниот пазар на станови.
Според Федералниот завод за статистика, 58 отсто од населението кое живее во речиси 20 милиони домаќинства со едно и повеќе лица (т.н. „домаќинства со главни станари“) морало да плаќа во просек 27,8 отсто од својот нето приход на домаќинството како кирија минатата година. година. За дури 3,1 милиони домаќинства, киријата проголтала дури и најмалку 40 отсто од нивниот приход.
Од јануари до август 2023 година се издадени 28,3 отсто помалку градежни дозволи за станови отколку во истиот период во 2022 година. Според реномираниот институт ИФО од Минхен, секоја друга градежна компанија страда од акутен недостиг на нарачки, пишуваат германските медиуми.
Наместо изградба на 400.000 нови станови, која ја вети германската министерка за градежништво Клара Гејвиќ, градежната индустрија тврди дека во текот на 2023 година ќе бидат изградени само 250.000.
Ако градежната индустрија уште повеќе киксне, не е загрозена само енергетската транзиција, туку и социјалниот мир во Германија“, смета работодавач од градежниот сектор. Тој наведува дека до 2025 година ќе бидат изгубени 300.000 работни места и дека многу компании ќе се откажат од проектите.
Според него, кириите ќе пораснат на рекордни износи доколку недостигот од станови стане уште поголем. За да се спречи тоа, вели тој, потребни се ефективни државни стимулации.
„Побарувачката за постојни станови за изнајмување продолжува да расте и импресивно го одразува големиот недостиг на прифатливи станови – особено во поголемите градови“, коментира Геса Крокфорд, директор на ImmoScout24.
Во Келн и Минхен побарувачката за изнајмување е зголемена за 15 отсто во споредба со вториот квартал, а во Дизелдорф за дванаесет отсто. Сепак, мерено според бројот на барања од потенцијални станари по оглас, Берлин останува во првите редови.
Иако растот на закупнините во однос на претходната година е донекаде забавен, во однос на истата вредност во претходните квартали, сепак е значаен.
Производството во градежништвото се зголеми за повеќе од 16 отсто помеѓу првиот квартал од 2015 година и почетокот на 2022 година. Како што побарувачката се зголеми на позадината на ниските стапки и релативно слабите стандарди за заеми, цените на куќите се зголемија за 66 отсто, објави заводот за статистика на ЕУ Еуростат.
Сега проблемите на секторот, кој сочинуваше повеќе од 5 проценти од БДП во 2021 година, придонесуваат за изгледите според кои Германија падна на дното на рангирањето на ММФ за водечки економии.
Сузана Стритер, виш инвестициски аналитичар во менаџерот на средства Харгривс Лансдаун, рече: „Со оглед на тоа што секторот на недвижности е двигател за раст во Германија, [прашањата на секторот] не навестуваат добро“.
Напорот го чувствуваат и компаниите чие богатство е поврзано со станбена изградба.
Сабине Брокшнидер, управен директор на Групацијата Бауман, која ги гради бањите и кујните на Германците повеќе од еден век, вели дека времињата ретко биле потешки. „Помалите компании ќе се соочат со сериозни тешкотии со падот на продажбата и зголемените трошоци“, вели Брокшнидер, додавајќи дека нарачките паднале за 15 отсто во однос на една година.
Зголемените трошоци и ослабената побарувачка се очекува да го принудат Бауман да отпушти дел од своите 1.200 работници и да стави други на шема за отпуштање. „За жал, ќе бидеме принудени да се разделиме со привремените работници што ги вработуваме, бидејќи очекуваме следната година да биде уште полоша“, рече Брокшнидер.
ОД ВЛАДАТА СЕ БАРА ДА ИНТЕРВЕНИРА
Индустријата верува дека владата треба да интервенира за да го поправи она што многу градежници го гледаат како неуспех на пазарот. Тие тврдат дека, за разлика од претходните падови во 1990-тите или раните 2000-ти, жителите на големите градови како Берлин, Минхен, Хамбург, Келн и Франкфурт сè уште се соочуваат со недостиг на прифатливи домови.
„Сегашните услови – многу повисоките трошоци за изградба и зголемувањето на каматните стапки – ги плашат инвеститорите и градежниците“, рече Јерг Хегествајлер, главен извршен директор на BKL Baukran Logistik, кој продава и изнајмува кранови на градежниот сектор.
Во септември, индустријата договори акционен план од 14 точки со федералната влада, кој вклучува мешавина од даночни поволности, атрактивни програми за субвенционирање, намалување на стандардите за заштеда на енергија и поедноставување на процедурите за планирање и одобрување.
Министерката за градежништво Клара Гејвиц рече дека пакетот мерки објавен во понеделникот ќе го забрза заживувањето на секторот со намалување на бирократските и правните пречки за градежниците. „Со цел побргу да се градат поволни станови, потребна ни е поголема брзина во планирањето, одобрувањето и изградбата“, додава таа. „Пактот за кој сега се договорија федералните и државните влади ќе го обезбеди неопходното забрзување“.
