Аналитика
Владата на САД би можела да почне да останува без пари за неколку недели, освен ако не дозволи да позајми повеќе. Претседателот Џо Бајден во вторникот рече дека јасно ставил до знаење на состанокот со највисоките републикански пратеници дека неисполнување на обврските на САД „не е опција“, бидејќи и двете страни не успеаја да постигнат пробив за ограничувањето на долгот на земјата.
Претседателот на републиканскиот дом Кевин Мекарти и Мич Меконел, лидерот на малцинството во Сенатот, се состанаа со Бајден во Белата куќа во последната рунда од борбата за моќ која се заканува со огромни последици за најголемата светска економија. Републиканците бараат намалување на трошоците и го обвинуваат Бајден за ќор-сокакот.
„Решението е јасно. Тоа е јасно со месеци“, рече Меконел пред средбата. „Претседателот Бајден треба да преговара за трошењето со спикерот Мекарти. Спикерот е на маса од февруари. Републиканците во Претставничкиот дом се единствените луѓе во градот кои усвоија каков било предлог-закон што го спречува неплаќањето на обврските“.
Лимитот на државниот долг, кој го ограничува износот на неподмирениот долг што земјата може да го има, а со тоа и способноста на Министерството за финансии да издава хартии од вредност за финансирање на обврските на владата, беше постигната на 19 јануари.
На републиканците им се придружија и првите двајца демократи во Конгресот: лидерот на мнозинството во Сенатот Чак Шумер и лидерот на малцинството во Претставничкиот дом Хаким Џефрис.
Иако не постигнаа договор за зголемување или суспендирање на плафонот на долгот, групата повторно ќе се состане во петок. „Треба да ја тргнеме заканата од неплаќање од масата“, изјави Бајден по разговорите, предупредувајќи на страшните економски последици што ќе следат.
ОД КАДЕ ВАКОВ ПРОБЛЕМ СО ДОЛГОТ НА САД?
Па, како е дојдено до оваа точка? Доколку американскиот Конгрес не успее да се договори за договор за подигање на она што е познато како плафон на долгот. Доколку политичарите не успеат да постигнат договор, САД би можеле да не го платат својот долг.
Што е плафон на долгот? Исто така познат како лимит на долгот, ова е закон кој го ограничува вкупниот износ на пари што владата може да ги позајми за да ги плати своите сметки. Под сметки се подразбираат платите за федералните вработени, војската, социјалното осигурување и државното здравство, како и каматата на националниот долг и враќањето на даноците.
Честопати американскиот Конгрес гласа за подигање или суспендирање на плафонот за да може да позајми повеќе. Ограничувањето моментално изнесува приближно 31,4 трилиони долари. Таа граница беше надмината уште во јануари, но Министерството за финансии употреби „вонредни мерки“ за да ѝ обезбеди на владата повеќе пари додека таа сфати што да прави. Обично тоа е формалност за Конгресот да ја подигне границата колку што е потребно, но овој пат се чини дека не може да се договори за условите.
Секретарот за финансии Џенет Јелен предупреди дека без повеќе задолжувања, САД нема да имаат доволно пари за да ги исполнат сите свои финансиски обврски на 1 јуни.
ШТО ЌЕ СЕ СЛУЧИ АКО НЕ СЕ ПОСТИГНЕ ДОГОВОР ОКОЛУ ДОЛГОТ?
Ова никогаш досега не се случило, така што не е сосема јасно, но би предизвикало голема економска штета. Владата повеќе нема да може да ги исплаќа платите на федералните и воените службеници, ниту пензиите. Националните паркови и другите агенции ќе се затворат, додека компаниите и добротворните организации кои сметаат на владини средства ќе бидат во опасност.
Дури и временската прогноза би била засегната бидејќи се потпира на податоците од Националната метеоролошка служба финансирана од владата.
Ако владата престане да плаќа камати на својот долг, тоа исто така би ја ставило земјата во неплаќање. САД накратко влегоа во неплаќање во 1979 година, за што Министерството за финансии го обвини случајно прашање за обработка на чек, но намерното неисполнување на обврските ќе го шокира финансискиот систем каде што се тргува повеќе од 500 милијарди американски долари во американскиот долг секој ден.
„Moody’s Analytics“ предвидува дека во долготрајно застанување, цените на акциите ќе паднат за речиси една петтина, а економијата ќе се намали за повеќе од 4%, што ќе доведе до губење на повеќе од седум милиони работни места.
На долг рок, ако инвеститорите почнат да го гледаат американскиот долг како ризичен, тие ќе наплаќаат повеќе од САД за позајмување пари. И бидејќи државното задолжување помага пошироко да се определат каматните стапки, влијанието ќе се прошири на остатокот од економијата, што ќе го направи позајмувањето пари за дом или автомобил поскапо за секого.
Има дебати за тоа дали владата би можела да даде приоритет на плаќањата на каматите за да избегне неисполнување на долгот. Но, почитувањето на обврските кон сопствениците на американскиот долг, кои вклучуваат финансиски фирми, пензиски фондови и странски инвеститори, за сметка на пензионерите и другите кои треба да бидат платени, се смета за тешка политичка одлука.
ЗА ШТО ПРЕГОВАРААТ ДЕМОКРАТИТЕ И РЕПУБЛИКАНЦИТЕ?
Минатиот месец, републиканците поднесоа договор за суспендирање на лимитот на долгот за 1,5 трилиони долари или до 31 март.
Во замена, тие ќе ги задржат трошоците за клучните агенции на нивоата од 2022 година во текот на следната финансиска година – и ќе го ограничат растот на 1% годишно во следната деценија – потези кои би можеле да доведат до заштеда од 4,8 трилиони долари.
тој предлог ќе ги укине клучните приоритети на администрацијата на Бајден, како што се простување на студентски заем и даночни олеснувања за електричните возила.
Белата куќа соопшти дека договорот ги принудува „средната класа и работничките семејства да го носат товарот на даночните намалувања за најбогатите“ и дека „нема шанси“ да стане закон.
Како може Конгресот да постигне договор?
Многу аналитичари очекуваат краткорочно продолжување за да му даде на Конгресот повеќе време да постигне договор. Други пловат порадикални идеи, како што е ковање паричка од 1 трилиони долари за плаќање на долгот или повикување на претседателот да изјави дека почитувањето на државниот долг е уставно барање.
Во 2011 година, последен пат кога САД беа загрозени од сериозен ризик од неисполнување на обврските, разговорите завршија на жици, пред да биде објавен компромисен договор, вклучувајќи 900 милијарди долари за намалување на трошоците во текот на 10 години, неколку часа пред крајниот рок.
Но, дури и одложувањата имаат последици.
Застојот во 2011 година предизвика намалување на кредитниот рејтинг на САД, пад на берзата – и се проценува дека ја чинеше САД најмалку 1,3 милијарди долари повисоки трошоци за задолжување само таа година.
