Аналитика
Големите енергетски компании ќе го намалат производството и ќе изгубат милијарди долари ако Русија, како што се стравува, го суспендира гасоводот кој е речиси единствениот пат за извоз на нафта од Казахстан, кој не е на море, велат извори од компанијата, трговци и аналитичари.
Затворањето на гасоводот Caspian Pipeline Consortium (CPC) што носи нафта од Казахстан до Црноморскиот руски извозен терминал во пристаништето Новоросијск ќе затвори повеќе од 1% од глобалното снабдување со нафта, што ќе ја влоши она што е веќе најтешката енергетска криза од арапското нафтено ембарго во 1970-тите. Гасоводот, кој минува низ руска територија и е во сопственост на конзорциум од западни, азиски, руски и казахстански компании, е во центарот на вниманието откако Русија на 24 февруари ја нападна Украина.
Минатата среда, судот во Новоросијск му нареди на CPC да ја прекине работата на 30 дена, наведувајќи ја како причина загриженоста за управувањето со нафтените дамки. Рускиот суд во понеделникот ја укина пресудата против ЗКП и наместо тоа го казни со 200.000 рубли (3.300 долари). Изворите, сепак, рекоа дека сè уште мислат дека е можно поголемо нарушување. Косопственикот на гасоводот Русија рече дека сите запирања се предизвикани од технички проблеми.
Штетите од невремето во март веќе го прекинаа протокот низ нафтената артерија од 1,3 милиони барели дневно (bpd), управувана од Kаспискиoт гасоводен конзорциум CPC.
Големите нафтени компании, вклучувајќи ги Шеврон, Ексон Мобил, Шел и италијанската Ени, покрај неколку руски и казахстански фирми имаат удел во CPC. Западните компании исто така имаат удели во казахстанските нафтени полиња. Гасоводот CPC е траса за речиси целиот извоз на нафта од Казахстан.
Три извора на Ројтерс од западните нафтени компании кои работат во Казахстан, барајќи да не бидат именувани поради чувствителноста на прашањето, рекоа дека очекуваат продолжена суспензија на гасоводот CPC. Енергетски експерти, пак, сметаат дека таквиот прекин ќе резултира со пад од 50 милиони тони нафта годишно (1 милион барели дневно), бидејќи Казахстан, кој не е на море, има ограничени алтернативни извозни рути.
Многу западни компании ги напуштија операциите во Русија, а нафтените главни компании се меѓу првите што ја напуштија во деновите по почетокот на конфликтот. Западните санкции го нарушија рускиот извоз и ги зголемија цените на енергијата.
Како одговор, Русија направи чекори кон запленување на проектите за нафта и гас Сахалин 1 и 2, каде што Шел и Ексон имаат удел.
Западен извршен директор запознаен со операциите на казахстанскиот касписки гасовод рече дека Сахалин е „дефинитивен знак за работите кои доаѓаат“.
Набргу по руската инвазија на Украина, меѓународните цени на нафтата се искачија на највисоките нивоа од рекордите во 2008 година. Оттогаш тие се намалија на нешто над 100 долари за барел бидејќи пазарот предвидува дека економската слабост ќе ја намали побарувачката, иако продажбата е ограничена поради загриженоста за тесните залихи што би се влошиле со намалување на производството на CPC.
„Губењето на еден милион барели дневно во и онака тесна средина може да доведе до нерешлив проблем за нафтениот пазар“, рече Амрита Сен од Energy Aspects во Лондон.
Аналитичарите на Џеј Пи Морган минатата недела предвидоа дека цената на нафтата би можела да скокне на историски највисоко ниво од 190 долари за барел, доколку комбинираните 3 милиони барели дневно производство од Русија и Казахстан бидат погодени од санкции и поврзани прашања.
НЕДОСТАТОК НА АЛТЕРНАТИВИ
Казахстан произведува околу 1,6 милиони барели дневно нафта и извезува околу 80% од тој волумен, главно преку CPC. Од останатите, 15% ја напуштаат земјата, исто така, преку Русија, а околу 5% одат во Кина и разни дестинации преку железница и Каспиското Море, покажуваат податоците на Министерството за енергетика на Казахстан.
Минатата недела, казахстанскиот претседател Касим-Жомарт Токаев и рече на својата влада да ги диверзифицира патиштата за снабдување со нафта. Но, за тоа ќе биде потребно време, рече Камил Шотард, аналитичар на рејтингот на Мудис.
Големите нафтени компании ја проучуваа одржливоста на алтернативните рути во последниве месеци, велат трите извори, вклучително и до Кина и транскасписките пратки во Азербејџан и Грузија. Сите тие опции имаат слаби страни. Нафтоводот до Кина може да носи нафта од источен и централен Казахстан, но повеќето од големите полиња се на Запад. На Каспиското Море, извозниците се соочуваат со недостиг на танкери и имаат мал капацитет да преземат повеќе нафта.
„Да бидам искрен, мислам дека не можеме да пренасочиме било што“, рече еден западен трговец запознаен со операциите на CPC.
CHEVRON НАЈЕКСПОНИРАН
Шеврон би бил особено изложен на какво било затворање на гасоводот, бидејќи го има најголемиот западен удел во казахстанското производство со околу 380.000 барели дневно, или повеќе од 12 отсто од неговото вкупно производство. Неодамнешните привремени прекини не треба да имаат материјално влијание врз кредитната состојба на компанијата, но евентуалното „пролонгирано нарушување би било многу значајно за обемот на производството на Шеврон“, рече Елена Надточи од Мудис.
Ако инвестициите на Шеврон во Казахстан бидат оштетени или изгубени, тоа може да доведе до намалување на рејтингот, рече таа. Долгорочното затворање, исто така, ќе ги загрози идните планови за раст на Шеврон. Американскиот главен производител планираше да го зголеми производството за 40% на најголемото поле во Казахстан Тенгиз на околу 1 милион барели дневно.
Аналитичарите на Credit Suisse проценуваат дека Шеврон, кој контролира 50% од Тенгиз, би забележал пораст на слободниот готовински тек на 3,0-3,5 милијарди долари до 2024 година по проширувањето и на 4,0-4,5 милијарди долари до 2026 година врз основа на цените на нафтата од 60 долари за барел.
Во мај, Шеврон го означи ризикот од санкции за своето производство, но рече дека мерките сè уште немале материјално влијание.
Конзорциумот Тенгиз, TCO, предводен од Шеврон, кој исто така го вклучува и Еxxon, одби да коментира конкретни детали дали гасоводот CPC е затворен. „Додека глобалните пазари на нафта продолжуваат да се соочуваат со предизвици кои произлегуваат од геополитиката, примарниот фокус на TCO е на одржување на безбедни операции, а ние ги истражуваме потенцијалните опции за извоз на сурова нафта“, се вели во соопштението до Ројтерс.
Ексон е вториот најголем странски производител во Казахстан со производство од 213.000 барели дневно нафта и 234 милиони кубни стапки гас. Следува Eni со околу 145.000 барели нафта еквивалент дневно, Shell со околу 100.000 барели нафта еквивалент и TotalEnergies со околу 80.000 барели нафта еквивалент во 2021 година.
Shell, Eni и Total одбија да коментираат, како и Ексон, велејќи дека е најдобро TCO да одговори.
