Аналитика
„In God We Trust“ е испишано на сите американски валути од хартија и монети откако поранешниот претседател Двајт Ајзенхауер наложи во 1950-тите. Американците веруваат во својот долар – и не се единствените. Валутата стана една од ретките атрактивни средства во глобалната економија загрозена од војна, рецесија и енергетска криза. Меѓународните инвеститори, опколени од падот на берзите, обврзниците и криптовалутите, се вртат кон американскиот долар како изгубени патници кои итаат кон пустинска оаза. Но, неговата сила во однос на другите валути има големо влијание врз владите, бизнисите и поединците, пишува во анализата на шпанскиот Ел Паис.
За разлика од другите пазари на капитал, девизниот пазар обично не е многу нестабилен. Освен спорадичните епизоди како што е нападот на инвеститорот Џорџ Сорос во 1992 година врз фунтата или повремените колапси во економиите во развој, валутните флуктуации имаат тенденција да бидат мали. Но, таа мирна стабилност се менува. Зголемувањето на каматните стапки од страна на интервенционистичките централни банки ја поттикна тековната нестабилност на девизите, предизвикувајќи драматично флуктуирање на цената на парите и потопување на националните валути во конкуренција што само го зајакна американскиот долар. Јапонскиот јен падна за повеќе од 20% во однос на американскиот долар за една година; фунтата и еврото паднаа за повеќе од 15%; и кинескиот јуан за повеќе од 10%, што е најостар пад од 1994 година.
Индексот на американскиот долар, кој ги мери неговите перформанси во однос на кошницата валути, е речиси на највисоко ниво во последните 20 години. Постојат неколку причини за скокот на американскиот долар. Федералните резерви на САД, познати како ФЕД, почнаа да ги зголемуваат каматните стапки порано и поагресивно од другите централни банки. ФЕД ги постави каматните стапки, или цената на позајмените пари, на 3%-3,25%, во споредба со стапката на Европската централна банка (ЕЦБ) од 1,25%, што ги привлече инвеститорите кои бараат повисоки приноси во американскиот долар.
Енергетската криза предизвикана од руската инвазија на Украина, помалку ги погоди САД бидејќи тие се главен производител на природен гас и нафта, за разлика од Европа, која е многу зависна од руските енергетски извори. Предупредувачките знаци за претстојното економско забавување, исто така, ја поттикнаа побарувачката за американскиот долар, кој се смета за сигурна валута како швајцарскиот франк.
САД ИЗВЕЗУВА ИНФЛАЦИЈА СО ДОЛАРОТ
Најочигледното влијание насилниот американски долар е врз цените. „Поевтинувањето на еврото придонесува за зголемување на инфлацискиот притисок преку поскапување на увозот. Спротивно на тоа, апрецијацијата на американскиот долар помага да се намали инфлацискиот притисок во Соединетите Американски Држави“, пишува BBVA Research.
Со други зборови, САД извезуваат инфлација во Европа и остатокот од светот преку својот силен долар, бидејќи договорите за земјоделски суровини и енергија се котирани во американски долари, што ги прави набавките на гас и нафта уште поскапи. Внимателни мислења доаѓаат и од САД. „Њујорк Тајмс“ едноставно рече: „Доларот е силен. Тоа е добро за САД, но лошо за светот“.
Игнасио де ла Торе, главен економист во Arcano Economic Research, забележува дека силниот американски долар има други влијанија. „Скапиот долар е генерално лош за економиите во развој кои имаат државен долг деноминиран во долари, но исто така го прави поевтин извозот во САД“.
Девалвациите на валутите традиционално доведоа до поголема конкурентност, бидејќи го прават извозот на производи и услуги на земјата поевтин од конкуренцијата. Но, оваа предност се намалува, вели Наталија Агире, директор за анализа и стратегија во Рента 4, шпанска финансиска институција. „Енергетскиот шок што би можел да ја вовлече Европа во рецесија ги надминува придобивките од депресивното евро, особено затоа што надворешната побарувачка се намалува поради глобалното економско забавување“, рече Агире. BBVA Research се согласува: „Во сегашниот контекст, слабото евро е причина за загриженост, наместо можност за повеќе извоз“.
ДРАМАТИЧНИ МЕРКИ ЗА СПАС НА СОПСТВЕНИТЕ ВАЛУТИ
Владите не ги игнорираа нивните валути кои тонат. Јапонското Министерство за финансии неодамна објави драматични мерки за подигање на јенот што не се забележани повеќе од 20 години. И Банката на Англија интервенираше двапати кон крајот на септември за да го запре падот на фунтата и да ги смири пазарите по најавата на британската влада за план за намалување на даноците што ќе ги зголеми трошоците за задолжување на државата.
Оливија Алварез, аналитичар во Афи Рисрч, верува дека падот на фунтата и финансиската нестабилност во Обединетото Кралство се предизвикани од непредвидливите владини потези кои дури и предизвикаа критики од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ). „Гледаме неусогласеност помеѓу монетарната политика и владините одлуки, со ултра-експанзионен фискален пакет кој има вкрстени цели за контрола на инфлацијата“.
Имајќи ги предвид сите овие превирања, дали е на повидок глобална валутна криза? „Таа изјава е премногу широка“, рече де ла Торе, „но може да биде вистина за одредени валути. Трите валути на Г20 со најлоши перформанси во 2022 година се аргентинскиот пезос, турската лира и британската фунта“.
Бизнисите не се имуни на девизната нестабилност. Иако многумина имаат финансиски инструменти кои ги штитат од валутни флуктуации, други не го заштитиле овој ризик. Авиокомпаниите треба да плаќаат гориво, авиони и други артикли во американски долари, а скапиот долар силно ги погодува нивните крајни линии.
Хорхе Лабарта, основачки партнер на Quant (компанија за консултантски услуги за девизи), рече: „Имаме клиенти кои купиле долари по многу под сегашната цена. Но, кога тие огради од валутниот ризик ќе завршат, тие ќе мора да се вратат на пазарот за да купат идни договори за многу поскапи долари“. Оградите на валутниот ризик може да имаат и негативна страна. На пример, конзервативните извозници кои не сакаат да се изложат на подемите и падовите на американскиот долар, исто така, не можат да заработат од поскапувањето на доларот.
ИНФЛАЦИЈАТА ВО САД Е КЛУЧОТ
Една од најочигледните придобивки од силниот долар за Американците е тоа што годишните одмори во странство сега чинат многу помалку од пред една година. Спротивно на тоа, САД се поскапа дестинација за одмор за остатокот од светот, што може да ги одврати странските туристи. Иселениците од ЕУ кои работат во САД и се платени во евра ја загубија куповната моќ, додека Американците кои работат во Европа и кои се платени во долари се помалку погодени од зголемените трошоци за живот.
За прв пат по 20 години, американскиот долар вреди повеќе од еврото, а исто така порасна во однос на многу други валути. Неизвесноста е на највисоко ниво за инвеститорите, кои треба внимателно да го следат валутниот ризик од кога било досега. Големото прашање е дали доларот ќе продолжи да расте. Лабарта вели дека тоа зависи од тоа како се развива инфлацијата во САД. „Ако се олесни, тогаш Федералните Резерви нема да треба дополнително да ги зголемуваат каматните стапки, а бидејќи пазарите го земаат здраво за готово зголемувањето на стапките, ова ќе помогне да се зголеми еврото. Единствените настани што ќе го сменат сегашниот тренд ќе бидат можниот крај на војната во Украина и јасното забавување на поскапувањата во САД“. Со неодамнешната руска мобилизација на резервисти и годишната инфлација во САД од 8,3% во август – септемвриската стапка ќе биде објавена во средината на октомври – ниту се чини веројатна на краток рок.
