Аналитика
Пред една деценија, Кина користеше ниски цени за да доминира во производството на солари, елиминирајќи ги западните конкуренти токму кога светската побарувачка за панели почна да расте. САД и Европа се решени да не дозволат истото да се случи со водородот. Додека светот ита кон декарбонизација, следната рунда натпреварување се врти околу уред наречен електролизатор.
Приклучете ги во чиста електрична енергија, како што е сончевата енергија, и можно е да се извлече водород од водата без да се произведуваат емисии за затоплување на планетата. Тоа е клучен чекор во создавањето зелено гориво способно да ги декарбонизира индустриите како што се челикот, цементот или транспортот.
Компаниите ширум светот веќе го зголемуваат производството на електролизери, зелените водородни постројки се во изградба и индустријата конечно прави скок од пилот проекти до индустриски размери.
BloombergNEF, истражувачка група за чиста енергија, проценува дека светското производство на електролизери ќе треба да порасне 91 пати до 2030 година за да се задоволи побарувачката. Но, многу западни ветерани на чиста технологија гледаат на појавната конкуренција со непријатно чувство на дежа ву. Според BNEF, повеќе од 40 отсто од сите електролизери произведени денес доаѓаат од Кина.
Кинеските електролизери не се толку ефикасни како оние произведени во САД и Европа, но чинат многу помалку – околу една четвртина од она што го наплаќаат западните компании. Кинеските компании за електролиза сè уште во голема мера го опслужуваат својот домашен пазар, но тие почнуваат да ја прошируваат продажбата во странство.
„Слушнав премногу владини функционери кои велат дека не можеме повторно да го повториме искуството со соларната енергија“, рече водородниот аналитичар на BNEF, Ксијаотинг Ванг.
Американскиот претседател Џо Бајден беше потпретседател за време на клучните години кога Кина го презеде водството во производството на солари. Сега тој ја гледа Кина повеќе како конкурент отколку добавувач, а враќањето на производството со чиста технологија во САД го направи столб на неговата климатска политика.
САД се решени да не дозволат Кина да го контролира овој нов енергетски бум, а Законот на Бајден за намалување на инфлацијата трупа пари за домашното производство на водород. „Реалноста е дека САД ќе дадат многу дарежливи субвенции за да се осигураат дека локалните добавувачи ќе преживеат“, рече г-дин Ванг.
Европа, од своја страна, има свои причини зошто сака дел од оваа индустрија во зародиш. Руската инвазија на Украина ја поттикна вредноста на горивото што може да се произведува во Европа и ги зголеми амбициите на континентот за водород. А сепак, некои застапници на водородот велат дека ЕУ не го следи тоа, ставајќи ја во неповолна положба и за САД и за Кина.
Унијата постави цел за производство на зелен водород – 10 милиони тони годишно до 2030 година, но сè уште не одлучи кои методи ќе се квалификуваат како „зелени“. Тоа им отежнува на компаниите да се посветат на големите проекти за производство на водород што ќе предизвикаат нарачки за електролизатори.
„Се плашам дека пазарните удели во бизнисот со електролизатори ќе бидат одземени од Европа и испратени на други географски места“, рече Јоргос Шацимаркакис, извршен директор на бриселската лоби група Хидроген Европа. „ЕУ си пука во глава. Не во стапалото – во главата“.
Во меѓувреме, многу аналитичари очекуваат да се подобри ефикасноста на кинеските електролизери, со што ќе се намали секоја технолошка предност што сега ја имаат американските и европските компании. „Не се сомневам дека Кина работи на подобри електролизери“, рече Бриџит ван Дорстен, виш водороден аналитичар во истражувачката и консултантска компанија „Вуд Мекензи“. „Денот кога Кина ќе одлучи повеќе да не заостанува е денот кога тие повеќе не заостануваат“.
И некои кинески компании имаат добар почеток. Тамошните производители на хемиска опрема произведуваат електролизатори со години, инсталирајќи големи системи за електролиза на вода за различни производствени индустрии, како што е производството на полисилиум за соларни ќелии.
Електролизаторите користат електрична енергија за поделба на водата на водород и кислород, а нивните верзии се на пазарот уште од 1920-тите. Многу земји сега го гледаат водородот како најдобра опција за декарбонизација на индустриите кои не можат лесно да работат на електрична енергија.
Ако енергијата на електролизаторот доаѓа од соларна или ветерна постројка или нуклеарен реактор, процесот на производство на водород е исто така без јаглерод.
Уредите доаѓаат во неколку варијанти, од кои секоја има свои добрите и лошите страни. Кинеските компании претежно произведуваат „алкални“ електролизери кои имаат ниски почетни трошоци, но имаат потреба од повеќе електрична енергија од конкурентните технологии за да дадат секој килограм водород.
Американските и европските компании се фокусираат на електролизери со „цврст оксид“ и „мембрана за размена на протони“ (PEM) кои имаат повисока почетна цена, но имаат потреба од помалку електрична енергија – голема продажна точка на места каде што електричната енергија е скапа. Кинеските производители, сепак, развиваат PEM електролизери и ги рафинираат нивните алкални производи. И тие бараат раст на странските пазари.
Longi Green Energy Technology Co со седиште во Ксиан, најголемиот светски производител на соларна опрема, формираше единица за водород во март 2021 година и веќе има изградено 1,5 гигавати капацитет за производство на електролизер во Кина. Развива PEM, но предвидува дека алкалните електролизери ќе доминираат во индустријата во следните пет години, рече Ванг Јинге, потпретседател на Longi Hydrogen. Во рок од три години, компанијата очекува странските пазари да сочинуваат повеќе од половина од нејзината продажба, рече тој.
„Европа и САД имаат најпроактивни стимулативни политики за водородната индустрија, додека Блискиот Исток и Африка имаат најголем обем и најекономична обновлива енергија“, рече г-дин Ванг Јинге. „Проектите за зелен водород во овие региони имаат добра профитабилност“.
Во меѓувреме, државната компанија Перик добила нарачки во 2022 година од седум странски земји, вклучувајќи ги Австралија, САД и Кореја, според БНЕФ.
Shandong Saikesaisi Hydrogen Energy, еден од ретките кинески производители специјализирани за PEM, сега добива околу 10 до 15 отсто од својата продажба од странство, рече Хуанг Фанг, проект директор на компанијата. Таа има за цел да го подобри тој процент поради побарувачката од Европа и Австралија.
Иако електролизаторот е неопходен за зелениот водород како и соларната ќелија за сончевата енергија, постојат клучни разлики. Соларните панели се веќе постоечка технологија. Без разлика дали се поставени на покрив или собрани во џиновска пустинска низа, панелите и системите поврзани со нив не се разликуваат толку многу.
Тоа не е случај со производството на водород. Електролизерите се само еден дел од фабриката за производство на водород чија големина и дизајн ќе бидат диктирани од изворот на енергија и потребите на клиентите. Plug Power Inc гради флота на зелени фабрики за производство на водород во САД и секоја е уникатна, рече главниот извршен директор Енди Марш.
„Фабриката во Тексас е различна од фабриката во Њујорк, која е различна од фабриката во Џорџија“, рече тој. „Сето тоа е многу локално“. Plug, со седиште во Латам, Њујорк, исто така произведува и продава PEM електролизери.
Има предности за правење електролизери на пазарот за кој се наменети да служат. Белгиската групација Џон Кокерил основаше заедничко вложување во Кина – Cockerill Jingli Hydrogen – за производство на електролизери за Кина, наместо за други земји. Компанијата исто така инвестира во две фабрики во Европа, како и потенцијално во САД и Индија.
Додека кинеската соларна индустрија уживаше години на дарежливи субвенции од централната влада, што им помогна на производителите на опрема да доминираат во глобалниот синџир на снабдување, водородот допрва треба да го види истото ниво на поддршка од политиката.
Земјата го претстави својот прв план на државно ниво за развој на водород на почетокот на минатата година, но се воздржа од воведување какви било политики за финансиска поддршка, како што се субвенциите, рушејќи ги надежите од производителите на опрема.
