Аналитика
Додека лидерите на Г20 се подготвуваат за самитот во Јоханесбург, бројките за богатството во светот ја откриваат суровата реалност: мал број милијардери живеат во сосема поинаков свет од милијардите луѓе кои се борат да преживеат. Според Оксфам, милијардерите во земјите од Г20 само за една година го зголемиле своето богатство за 2,2 трилиони долар, сума што би била доволна 3,8 милијарди луѓе да се извлечат од сиромаштија.
Во анализата објавена пред Самитот на Г20, Оксфам предупредува дека богатството на милијардерите во овие земји пораснало за 16,5 проценти, од 13,4 на 15,6 трилиони долари за една година. Тоа не се само апстрактни трилиони, туку јасен показател дека глобалната економија создава екстремни добивки на врвот, додека долу милијарди луѓе остануваат заробени под линијата на сиромаштија.
Организацијата потсетува и на пошироката слика: во светот има нешто над 2.100 милијардери, кои располагаат со повеќе богатство од 60 проценти од човештвото. Во превод, неколку илјади луѓе тежат повеќе во светските биланси отколку неколку милијарди сиромашни. Во некои од претходните извештаи на Оксфам беше покажано дека мал број супербогати индивидуи, понекогаш само дваесетинамина, поседуваат богатство еднакво на она на 3,8 милијарди најсиромашни луѓе на планетата.
Кога се споредуваат овие бројки со тоа што би било потребно за да се искорени сиромаштијата, контрастот станува уште поостар. Според Оксфам, со околу 1,65 трилиони долари годишно може да се подигнат 3,8 милијарди луѓе над линијата на сиромаштија на Светската банка, оние што живеат со помалку од 8,30 долари на ден. Тоа значи дека само растот на богатството на милијардерите во Г20 во текот на една година би бил доволен не само да се покрие таа сума, туку и да остане „вишок“.
Во таа нерамнотежа се крие суштината на критиката: проблемот не е дека „нема пари“, туку дека постојните ресурси се концентрирани кај тесен круг луѓе, додека системот – од даночни политики до финансиски правила – работи во нивна корист. Оксфам со години предупредува дека нееднаквоста расте побрзо од економскиот развој, а дека кризите – од пандемијата до инфлацијата и климатските шокови – само ја забрзуваат оваа концентрација на богатство.
Во ваков контекст, Самитот на Г20 во Јоханесбург не е само рутински состанок на најголемите индустриски земји и економиите во развој, туку сцена на која прашањето за нееднаквоста се наметнува како клучна тема. Јужна Африка, како домаќин и една од најнееднаквите земји во светот, сака токму тоа: проблемот со распределбата на богатството да стане централно политичко прашање, а не само белешка во фуснота.
Оксфам ги повика лидерите на Г20 да се заложат за создавање меѓународно тело за справување со нееднаквоста, нешто како „панел за нееднаквост“ по модел на Меѓувладиниот панел за климатски промени. Идејата е да постои независна, силна структура која континуирано ќе ги следи податоците, ќе предлага мерки и ќе алармира кога јазот меѓу богатите и сиромашните ќе излезе од контрола.
Паралелно со тоа, организацијата бара и поагресивни и поправедни даночни политики за супербогатите: повисоки даноци на големите богатства, затворање на даночните дупки, ограничување на користењето даночни раеви и насочување на тие приходи кон јавни услуги и зелена транзиција. Според Оксфам и други истражувања, глобален минимален данок на богатство за милијардерите би можел да донесе стотици милијарди долари годишно – средства кои би можеле драматично да ги намалат сиромаштијата, социјалната несигурност и последиците од климатските промени.
Во позадина на овие бројки се и драстичните примери од терен. Во многу земји во развој, владите трошат повеќе пари за отплата на камати на долгови отколку за здравство или образование. Милиони луѓе живеат без сигурен пристап до вода, струја или основни лекови, додека вредноста на акциите, имотите и приватните фондови на најбогатите расте со рекорден темпо. Така, кризата со нееднаквоста станува не само социјален и економски проблем, туку и политичка и демократска закана.
Затоа и пораката со која Оксфам му се обраќа на Г20 е остра, но едноставна: ако 2,2 трилиони долари дополнително богатство кај милијардерите навистина се доволни да извадат 3,8 милијарди луѓе од сиромаштија, тогаш светот нема изговор. Прашањето веќе не е дали има пари, туку кој има моќ да одлучува за нивната распределба – и во чија полза ќе продолжи да работи глобалниот економски систем.
