Аналитика
Затегнувањето на пазарите за течен природен гас (ЛНГ) ширум светот и намалувањето на снабдувањето со големите производители на нафта, го фрлија светот во „првата навистина глобална енергетска криза“, изјави во вторникот шефот на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА). Зголемениот увоз на ЛНГ во Европа во услови на украинска криза и потенцијалното враќање на кинескиот апетит за гориво ќе го затегне пазарот бидејќи само 20 милијарди кубни метри нов капацитет на ЛНГ ќе излезат на пазарот следната година, рече извршниот директор на ИЕА Фатих Бирол за време на Меѓународна недела на енергија која се одржува во Сингапур.
Во исто време, неодамнешната одлука на Организацијата на земјите извознички на нафта (ОПЕК) и нејзините сојузници, познати како ОПЕК +, да го намалат производството за 2 милиони барели дневно е „ризична“ одлука бидејќи ИЕА гледа глобален пораст на побарувачката на нафта од близу 2 милиони барели дневно оваа година, рече Бирол. „Тоа е особено ризично бидејќи неколку економии ширум светот се на работ на рецесија, ако зборуваме за глобална рецесија… Сметам дека оваа одлука е навистина несреќна“, рече тој.
Зголемените глобални цени на голем број извори на енергија, вклучително нафтата, природниот гас и јагленот, ги погодуваат потрошувачите во исто време тие веќе се справуваат со зголемената инфлација на храната и услугите. Високите цени и можноста за рационализирање се потенцијално опасни за европските потрошувачи додека се подготвуваат да влезат во зимата на северната хемисфера.
Европа може да ја помине оваа зима, иако малку нарушена, ако времето остане благо, рече Бирол. „Освен ако немаме екстремно студена и долга зима, освен ако нема изненадувања во однос на она што го видовме, на пример експлозија на гасоводот Северен тек, Европа треба да ја помине оваа зима со помали економски и социјални модринки“, додаде тој.
За нафтата, потрошувачката се очекува да порасне за 1,7 милиони барели дневно во 2023 година, така што на светот сè уште ќе му треба руска нафта за да ја задоволи побарувачката, рече Бирол.
Земјите од Г7 предложија механизам кој ќе им овозможи на земјите во развој да купуваат руска нафта, но по пониски цени, да ги ограничат приходите на Москва по војната во Украина. Бирол рече дека шемата сè уште има многу детали за да се испеглаат и ќе бара купување на големите земји увозници на нафта.
Официјален претставник на американското Министерство за финансии изјави за Ројтерс минатата недела дека не е неразумно да се верува дека до 80% до 90% од руската нафта ќе продолжи да тече надвор од механизмот за ограничување на цената, доколку Москва се обиде да го прекрши. „Мислам дека ова е добро затоа што на светот сè уште му треба руска нафта за да дојде на пазарот засега. 80%-90% е добро и охрабрувачко ниво за да се задоволи побарувачката“, рече Бирол.
Иако сè уште има огромен обем на стратешки резерви на нафта што може да се искористат за време на прекин на снабдувањето, друго ослободување во моментов не е на дневен ред, додаде тој.
ЕНЕРГЕТСКАТА БЕЗБЕДНОСТ ГО ДВИЖИ РАСТОТ НА ОБНОВЛИВИТЕ ИЗВОРИ
Енергетската криза може да биде пресвртница за забрзување на чистите извори и за формирање одржлив и безбеден енергетски систем, рече Бирол.
„Енергетската безбедност е двигател број еден на енергетската транзиција“, рече Бирол, бидејќи земјите ги гледаат енергетските технологии и обновливите извори на енергија како решение.
ИЕА ја ревидира прогнозата за раст на капацитетот за обновливи извори на енергија во 2022 година на 20% годишно зголемување од 8% претходно, при што оваа година се додадени близу 400 гигавати капацитет за обновливи извори на енергија.
Многу земји во Европа и на други места го забрзуваат инсталирањето на обновливите извори на енергија со намалување на процесите за издавање дозволи и лиценцирање за замена на рускиот гас, рече Бирол.
