Аналитика
„Направив тежок избор. Се преселив од Аскер, Норвешка, во Лугано во Швајцарија“, напиша најголемиот даночен обврзник во Норвешка и најголемиот акционер на инвестициската фирма Акер АСА, Кјел Инге Роке до остатокот од одборот во отворено писмо минатиот септември. Овој индустриски тајкун со проценета нето вредност од 19,6 милијарди норвешки круни (1,7 милијарди евра) е меѓу 50-те милијардери и милионери кои ја напуштиле Норвешка во текот на изминатата година бидејќи беа погодени со повисоки стапки на данок на богатство.
Рекорден број на најбогати жители во земјата побегнаа откако коалицијата во Лабуристичкиот центар ги зголеми стапките на данокот на богатство за 1,1 проценти, што ја чини владата десетици милиони изгубени даночни приходи. Според норвешкиот весник Dagens Naeringsliv, 50-те лица со големи заработки, со комбинирана нето вредност од повеќе од 40 милијарди Nkr или 3,5 милијарди евра, „тежат“ повеќе од вкупниот број на богаташи што ја напуштиле земјата и заминале за Швајцарија од 2009 година наваму.
Се очекува дека уште повеќе богати Норвежани ќе заминат поради даночната рација што започна во ноември минатата година.
ДАНОК НА БОГАТСТВО
Норвешка е една од само неколкуте земји на ОЕЦД што наметна данок на богатство на глобалната нето-вредност на своите граѓани – дефинирана како вкупен имот минус вкупниот долг.
Во 1990 година, 12 земји на ОЕЦД, сите во Европа, наметнаа даноци на богатство. Сепак, повеќето од нив ги укинаа уште во текот на 1990-тите и 2000-тите поради зголемените стравувања дека во глобализираниот свет богатите едноставно ќе ги однесат своите богатства на друго место. Франција беше последната која го укина данокот на богатство во 2017 година, откако изгуби околу 60.000 милионери меѓу 2000 и 2016 година, според истражувањето на разузнавачката компанија New World Wealth.
Сега единствените европски земји кои наплаќаат данок на богатство се Норвешка, Шпанија и Швајцарија.
Ова е и покрај фактот што даноците на богатство носат изненадувачки малку за државата. Само мал дел од даноците на Норвешка – околу 1 процент, според ОЕЦД – доаѓа од даноците на богатство. Ден Нидл од Tax Policy Associates, непрофитна организација, рече: „Норвешка е веројатно развиената земја со најзначаен данок на богатство, но тој сè уште не носи многу“. Ова делумно се должи на попустите што се однесуваат на примарното место на живеење и на акциите што не се на берза.
Нидл вели дека овие правила имаат некои „чудни дисторзии“ на однесувањето. „Тоа создава поттик да избегнете да го наведете вашиот бизнис и да ставите што е можно поголем дел од вашата нето вредност во вашата куќа. Ова не се одлични резултати од перспектива на политиката“.
Според даночната политика на Норвешка, поединец со светско нето богатство над 1,7 милиони Nkr (87.600 евра) се оданочува со 1 процент за се што е над овој праг. Од овој данок, 0,3 отсто одат на државата, а останатите 0,7 отсто одат во општината на лицето. Оние со над 20 милиони Nkr (1,75 милиони евра) плаќаат стапка од 1,1 процент. Овој дополнителен 0,1 процент оди на државата.
Г-дин Røkke не даде никакви финансиски причини за овој потег, додавајќи дека иако Лугано е „ниту најевтин, ниту има најниски даноци“, тоа е „одлично место со централна локација во Европа“.
Други богати поединци кои неодамна ја напуштија Норвешка се Торе Ивар Слетемоен, ко-основач на компанијата за батерии Фејр и Нинџа Толефсен, ќерка на инвеститорот на имот Ивар Толефсен. Фредрик Хага, 31-годишен ко-основач на бизнисот за податоци за криптовалути Dune, исто така замина во Швајцарија. Г-дин Хага, кој најголемиот дел од своето богатство го има врзано во компанијата што брзо расте, изјави за Фајненшл Тајмс дека е загрижен дека неговата следна даночна сметка ќе биде неколку пати поголема од неговиот расположлив приход.
Можеби изгледа чудно што толку многу Норвежани се преселуваат во Швајцарија, земја која има свој данок на богатство. Всушност, Швајцарија заработува уште повеќе од даноците на богатство отколку Норвешка – сочинува околу 4% од вкупниот даночен износ. Сепак, земјата нуди зделки за странци кои ја ставаат високо на листата на богати поединци во потрага по нов дом.
Во одредени швајцарски кантони, лице кое живее, но не работи во Швајцарија, може да се определи за поволен паушален данок врз основа на нивните трошоци и животниот стандард, а не на нивниот светски приход и имот.
ДАНОК ЗА ИЗЛЕЗ И ПРИДОНЕС ЗА ОПШТЕСТВОТО
Во очајнички обид да ги спречи високите даночни обврзници да ја напуштат земјата, Норвешка соопшти дека ја истражува можноста за „данок за излез“ каде што поединците се оданочуваат на заштеден капитал во моментот кога ќе се преселат од земјата.
Нејзината влада веќе презеде голем чекор за да го спречи излегувањето на нејзините најбогати поединци од земјата кога, во ноември минатата година, го укина „петгодишното правило“ што значеше дека богатите Норвежани би можеле да ги продадат своите акции без да плаќаат данок на добивката доколку живееле во странство повеќе од пет години.
Норвешка е предводена од коалициска влада на Лабуристичкиот центар откако партиите победија со убедлива победа во септември 2021 година, со што завршија осум години под Конзервативна партија предводена од Ерна Солберг.
Државниот буџет на левиот центар на владата минатата есен, кој ги зголеми даноците на богатството, беше поздравен од многумина во левичарската партија. Јонас Гар Сторе, премиерот, им рече на своите членови на Лабуристичката партија на нивниот национален состанок во септември: „Промената на моќта во едно општеството никогаш не се случува без триење и одредена врева. Поправеден даночен систем ги предизвикува оние со пари, кои не сакаат да придонесат повеќе за општеството. Мора да бидеме подготвени за тоа“.
ОЕЦД предупреди дека даноците на богатство имаат негативно влијание врз долгорочниот раст, оштетувајќи го претприемништвото и преземањето ризици.
Во Шкотска постои зголемена загриженост дека зголемувањето од 1 процентен поен на двете највисоки стапки на данок на доход ќе доведе до „одлив на мозоци“ преку граница. Овој месец, повисоката даночна стапка во Шкотска се зголеми од 41 отсто на 42 отсто, додека дополнителната стапка се зголеми од 46 отсто на 47 отсто. За споредба, дополнителната стапка во Англија е 45 отсто.
