КРИЗА ЗА ДОСТАПНОСТ НА СТАНОВИ ВО ШПАНИЈА – една од причините за зголемување на данокот на имот купен од клиенти кои не се членки на ЕУ

Шпанскиот премиер Педро Санчез го објави планот оваа недела за справување со достапноста на становите и високите кирии во јужноевропската нација. Тој рече дека севкупната цел е да се обезбеди „повеќе станови, подобра регулатива и поголема помош“.

„Западот се соочува со одлучувачки предизвик: да не стане општество поделено на две класи, богати сопственици и сиромашни станари“, истакнал Санчез додека го објавувал планот.

Шпанија е во мака на растечки проблем со достапноста на становите. Високо зголемените кирии се особено акутни во градовите како Барселона и Мадрид, каде што приходите не успеале да се одржат, особено за младите луѓе. Цените на становите исто така постојано растат, особено во градовите и крајбрежните области.

Цените за изнајмување се исто така поттикнати од краткорочните договори главно понудени за туристи. Шпанија има повеќе туристи од речиси која било земја во светот, со повеќе од 88,5 милиони посетители во 2024 година. Туризмот е еден од клучните економски двигатели на земјата.

Негативните аспекти на масовниот туризам понекогаш предизвикаа тензии меѓу посетителите и жителите загрижени за зголемените трошоци, ширењето на краткорочните изнајмувања на платформи како Airbnb и снабдувањето со вода што може да се протега во некои делови од земјата, вклучително и Канарските и Балеарските Острови. Минатата година демонстрантите излегоа на улиците во различни прилики низ целата земја за да ги изразат своите фрустрации за растот на туризмот и високите кирии. Градското собрание на Барселона вети дека целосно ќе ги елиминира сите краткорочни изнајмувања на туристи во наредните години. „Она што граѓаните го очекуваат од нас овде е акција“, изјави шпанската министерка за домување Изабел Родригез.

Шпанија планира да го ограничи бројот на домови што странците ги купуваат со зголемување на даноците до 100% на имотот купен од луѓе кои не се државјани на ЕУ и не живеат во земја на ЕУ често купувачи на инвестиции иливо својство на годишен одмор. Санчез не даде временска рамка или детали за тоа како планира да го спроведе данокот. „Ова би било премногу“, рече Сара Конрој, англиска агентка за недвижнини која работи во недвижности на луксузниот пазар Марбела во јужна Шпанија повеќе од три децении. Таа не даде бројки за клиентите кои не се членки на ЕУ, но рече дека тие вклучуваат британски купувачи по Брегзит, како и клиенти од Саудиска Арабија и Дубаи.

„Тие треба да направат нешто затоа што луѓето што живеат овде не можат да изнајмат ништо бидејќи е толку скапо“, рече Конрој. „Лично кажано, околу 80% од луѓето на кои им продавам купуваат втори домови.

Минатата година Шпанија објави дека ја укинува програмата за таканаречена „златна виза“ која им овозможува на богатите луѓе надвор од ЕУ да добијат дозволи за престој со инвестирање повеќе од половина милион евра (околу 515.000 долари) во недвижен имот. Џоан Карлос Амаро, аналитичар за недвижнини и професор по економија на бизнис школата Есаде, рече дека додека Шпанија се соочува со станбена криза, тој не може да види како данокот ќе доведе до тоа сопствениците на куќи или промоторите на недвижности да гарантираат дека овие вообичаено високи недвижнини ќе завршат во рацете на Шпанците од средната класа.

„Се што поставува бариери и го спречува функционирањето на пазарот, на крајот ќе им наштети на сите“, рече Амаро во Барселона. „Овие странци што доаѓаат, трошат пари, купуваат куќит во кои ќе живеат, а тие треба да се градат и тоа отвора работни места“. Амаро додаде дека тоа го гледа повеќе како политички потег отколку како потег со здрава економска оправданост. Некои од другите мерки ги предложија плановите на Шпанија да изгради повеќе јавни станови и да одвои околу 2 милиони квадратни метри станбено земјиште на новосоздадена државна агенција за домување. Другите предложени мерки вклучуваат повисоки даноци за изнајмување за одмор, даночни олеснувања и заштита за сопствениците кои обезбедуваат прифатливи станови и измена на законите за забрзување на градежните процеси и проширување на достапноста на земјиштето за приватна градба.

Зошто домувањето е политички важно во Шпанија? Зголемените трошоци за живот го поттикнаа незадоволството на гласачите во многу богати земји во последниве години, вклучително и во Соединетите држави. Но, како еден од водечките европски социјалистички политичари, станбената криза е клучно прашање што треба да го реши Санчез додека се обидува да ја одржи својата левичарска малцинска коалиција по освојувањето на уште еден четиригодишен мандат во 2023 година. Исто така, според шпанскиот Устав, сите Шпанци имаат право да уживаат во „пристоен и соодветен” дом. Во теорија, барем, владата има должност да им дозволи на граѓаните да го остварат тоа право.