Аналитика
Иран стана фокус на меѓународното внимание по нападите на Хамас врз Израел, кои поттикнаа одмазда од големи размери како актер во нешто што се повеќе изгледа како нова војна на Блискиот Исток. Додека секоја војна на Блискиот Исток е потенцијална закана за безбедноста на снабдувањето со нафта, онаа која вклучува производител со големина на Иран може да има уште подлабоки импликации за глобалните пазари на нафта. Ниту една од овие импликации не е позитивна, анализира деновиве специјализираниот сајт Оилпрајз.
Набргу по објавувањето на веста за нападите, имаше извештаи дека Иран, поддржувач на Хамас, бил вклучен во нивното планирање. Информациите беа демантирани од Техеран, па и Израел и неговиот најголем сојузник, САД, изјавија дека нема докази за вмешаност на Иран. Сепак, помилитантни членови на американскиот Конгрес веќе повикаа САД да ги бомбардираат иранските рафинерии. Таквата ескалација веројатно ќе ги доведе цените на нафтата над 100 долари за барел.
ОРМУДСКИОТ ТЕСНЕЦ И БЛИСКОИСТОЧНАТА ВОЈНА
Сепак, постои уште едно потенцијално сценарио каде Иран е актерот кој ќе има поголема улога во конфликтот. „Главната работа на која треба да внимаваме е дали Иран активно ќе се вклучи во конфликтот и причината е поради близината на Иран до навистина клучниот воден пат наречен Ормутски теснец“, изјави за Блумберг оваа недела директорот на глобалната нафтена служба на Рапидан енерџи груп, Клеј Сигл.
Ако Хезболах изврши целосен напад со ракети и беспилотни летала врз израелските градови и воени бази, проследен со копнен напад, војната може да се прошири до Ормускиот Теснец. Главниот терминал за извоз на нафта во Иран на островот Харг можеби е во игра, а иранското ископување на Ормутскиот теснец веројатно ќе го спречи транспортот. Надвор од можноста за војна со повеќе фронтови во која ќе биде вклучен Иран, која, иако не е невозможна, исто така не е неизбежна, пазарите немаат многу за страв.
Ормутскиот теснец е тесен канал, широк приближно 48 километри на најтесната точка, помеѓу полуостровот кој му припаѓа наОман, Мусандам и Иран и поврзува Персискиот залив со Оманскиот Залив. Во теснецот има осум големи острови, од кои седум се под контрола на Иран. Иран и Обединетите Арапски Емирати не се согласуваат во однос на сопственоста на стратешки лоцираните острови Абу Муса, Голема Тунб и Мала Тунб. Сепак, Иран одржува воено присуство на овие острови од 1970-тите. Дополнително, иранската морнарица има добар пристап до отворено море од базите во Бандар Абас, Башер и Чах Бахар. Де факто иранската контрола на овие острови секако го зајакнува иранското влијание во водите на Теснецот.
Навистина, Ормускиот теснец, во иранските води, е тесно грло кога е во прашање трговијата со нафта во светот. Количината на нафта што дневно минува низ теснецот е околу 17 милиони барели нафта, што е еднакво на околу 17% од светската побарувачка на нафта како што се предвидува за оваа година. Тоа е исто така еднакво на близу 90% од нафтата од Блискиот Исток што го напушта регионот преку Персискиот Залив.
Важноста на Ормускиот теснец повремено се појавува на насловните страници кога Иран се заканува дека ќе го затвори, што го прави кога ќе се разгорат тензиите меѓу Техеран и Западот. Да се каже дека тензиите во моментов се зголемуваат би било потценување, што ја прави ситуацијата полна со опасност.
Опасноста би се зголемила – а исто така и цените – ако дојдеме до точка кога Иран сака да го затвори Ормускиот теснец, а САД сакаат да го одржат отворен. Тоа би значело директна конфронтација меѓу двете држави, која не може да заврши добро. Засега, сепак, таквата перспектива изгледа далечна.
УЛОГАТА НА САУДИСКА АРАБИЈА ВО КОНФЛИКТОТ
Ова е можеби причината зошто цените навистина не се зголемија по нападите на Хамас и израелското одмазднички бомбардирање на Газа. Навистина, првично вредностите скокнаа, но брзо се повлекоа кога Американскиот институт за нафта објави масовна изградба на залихи на нафта и американската Агенција за енергетски информации ЕИА го потврди тоа.
Сепак, потенцијалот за прекин на снабдувањето останува значителен. Иранскиот министер за надворешни работи, Хосеин Амир-Абдолахиан, оваа недела рече дека може да се отворат „други фронтови“ во војната, сугерирајќи дека ескалацијата е дефинитивно опција.
Во исто време, иранскиот претседател разговараше со саудискиот престолонаследник бидејќи Саудиска Арабија ја презеде улогата на модератор, барајќи да ја деескалира ситуацијата. Според извештајот на Фајненшел Тајмс, Ебрахим Раиси рече дека и Иран и Саудиска Арабија „треба да ја бранат муслиманската и угнетената нација Палестина во овој критичен момент“.
Саудиска Арабија, која неодамна работеше на договор за градење дипломатски односи со Израел, се воздржа да заземе страна. Меѓутоа, САД штотуку го запреа трансферот на 6 милијарди долари на Иран како дел од договорот за размена на затвореници, а тоа најверојатно ќе го налути Техеран. „Парите со право му припаѓаат на народот на Иран, наменети за Владата на Исламската Република Иран да го олесни стекнувањето на сите суштински и несанкционирани реквизити за Иранците“, рече иранската мисија во ОН, цитирана од Волстрит журнал.
Тоа би можело да биде првиот чекор од потенцијалната ескалација, особено ако ја преземат предноста јастребите во Конгресот. Дури и Меѓународната агенција за енергија даде изјава во врска со конфликтот и неговото потенцијално влијание врз нафтените пазари.
„Иако немаше директно влијание врз физичкото снабдување, пазарите ќе останат затегнати како што се развива кризата“, рече ИЕА во својот внимателно следен Извештај за пазарот на нафта за октомври. Агенцијата додаде дека е подготвена да дејствува во случај на нарушување на пазарот. Природата на акцијата остана необјавена.
Минатата година, ИЕА, заедно со САД, ослободија огромно количество нафта од залихите за да го запрат растот на цената на нафтата. Како резултат на тоа, стратешките нафтени резерви на САД паднаа на најниско во последните 40 години, што е еднакво на околу 17 дена потрошувачка, што го прави неверојатно повторување на минатогодишното ослободување.
АКО СЕ ВМЕША ИРАН, ИЗРАЕЛ ЌЕ ЈА ТАРГЕТИРА НЕГОВАТА НАФТЕНА ИНДУСТРИЈА
Учеството на Иран во војната меѓу Израел и Хамас, било директно, било преку инволвирањето на Хезболах во конфликтот, би имало голем ефект врз безбедноста на глобалното снабдување со нафта. Можеби токму свесноста за овој факт ја мотивираше дипломатската акција да се стави крај на борбите пред таа да ескалира.
Можноста Хезболах, милитантна група формирана од Иран, стационирана во Либан, да се вмеша во конфликтот меѓу Израел и Хамас ќе значи дека Израел многу веројатно ќе одговори со таргетирање со ракети од долг дострел против иранските средства што се користат за финансирање на неговите терористички активности. Посебно внимание веројатно би било посветено на иранската нафтена индустрија, односно Израел би можел да го таргетира терминалот на островот Харг кој се наоѓа во близина на западниот брег на Иран, се вели во анализата на Форбс.
Иран извезува 90% од нафтата преку островот Харг. Осакатувањето на нејзините операции ќе и нанесе тежок удар на иранската економија, поттикната од неодамнешните покачувања на цените на нафтата и извозната активност. Поврзаните последици од ударот врз Харг, исто така, може да влијаат на билатералната трговија со сојузниците на Иран. Кина купи 1,5 милиони барели сирова нафта од Иран во септември, што е нивно највисоко ниво на купување во повеќе од една деценија.
Иранскиот режим ќе го разгледа влијанието на економското нарушување што произлегува од неговото насилно вмешаност со Израел, а одлуката веројатно ќе биде донесена со совет и согласност на рускиот претседател Владимир Путин.
Иран и Русија имаат заеднички интерес за повисоки цени на нафтата и соработуваат со иранското производство на беспилотни летала што се користат во Украина. Ајатолахот Хамнеи, врховниот водач на Иран, отворено се усогласи себеси и Иран со Путин и Кси во обид да изгради оска на сили насочена кон спротивставување на демократскиот и наклонет кон Запад светот предводен од САД, од Австралија до Индија и од ОАЕАЕ – 1,8%. и Израел до Јапонија и Кореја. Иран сонува да се етаблира како лидер на муслиманскиот свет додека доминира на Блискиот Исток во конкуренција со Саудиска Арабија и Турција.
