Аналитика
Во јануари, турската инфлација го забележа својот најголем месечен скок од август со пораст од 6,7% во однос на декември, додека инфлацијата на годишна основа достигна речиси 65%, според бројките на Турската централна банка објавени во понеделникот.
Индексот на потрошувачките цени (CPI) за земјата со 85 милиони жители се зголеми за 64,86% на годишно ниво, малку повеќе од 64,77% од декември. Секторите со најголеми месечни поскапувања се здравството со 17,7%, хотелите, кафулињата и рестораните со 12%, а разните стоки и услуги со нешто повеќе од 10%. Облеката и обувките е единствениот сектор кој забележа месечен пад на цените од -1,61%.
Храната, пијалоците и тутунот, како и транспортот, се зголемија помеѓу приближно 5% и 7% месечно, додека домувањето беше зголемено за 7,4% од декември.
Месечните зголемувања, велат економистите, произлегуваат од значителното зголемување на минималната плата што владата на Турција ја наложи за 2024 година. Минималната плата за оваа година се зголеми на 17.002 турски лири (556,50 американски долари) месечно, што претставува 100% зголемување од јануари 2023 година.
Турската централна банка е во долготрајна мисија да ја намали инфлацијата, спроведувајќи осум последователни зголемувања на каматните стапки од мај 2023 година, за кумулативни 3.650 базични поени. Последното зголемување на банката, на 25 јануари, ја зголеми основната каматна стапка за 250 базични поени на 45%.
Поконвенционалниот пристап следи неколкугодишна неортодоксна политика за време на која Анкара одби да ги заостри стапките и покрај големата инфлација. Лирата е намалена за 38% во однос на доларот година до денес и изгуби повеќе од 80% од својата вредност во однос на зелената банкнота во последните пет години.
Најновиот отпечаток за инфлација доаѓа само неколку дена откако гувернерката на Централната банка на Турција Хафизе Гаје Еркан ја објави нејзината оставка, велејќи во петокот дека одлуката се должи на кампањата за „атентат на угледот“ и потребата да се заштити нејзиното семејство.
Хафизе Гаје Еркан, првата жена гувернер на Централната банка на Турција, во петокот објави дека поднесува оставка, велејќи дека економските политики почнале да ги даваат своите плодови, бидејќи министерот за финансии Мехмет Шимшек рече дека политиките ќе продолжат со решителност.
Во пораката објавена на X, Еркан рече дека таа со гордост ја извршува функцијата претседател на Централната банка од 8 јуни 2023 година, а зголемувањето на резервите на Турција и економските податоци и индикаторите за инфлацијата го докажуваат овој успех.
Еркан стана централен гувернер на банката со претседателски декрет во јуни 2023 година и го предводеше – заедно со турскиот министер за финансии Мехмет Шимшек – пресвртот во монетарната политика на Турција и последователните серии на зголемувања на каматните стапки.
Таа беше сменета во саботата од заменик-гувернерот на централната банка, Фатих Карахан, кој помина речиси една деценија како економист во Банката на федерални резерви на Њујорк.
„Неодамна беше организирана голема кампања за убиство на мојот углед“, рече Еркан во нејзината изјава, мислејќи на неодамнешната кампања за клевета што беше започната против неа на социјалните мрежи. Таа додаде дека се повлекува „за да спречи моето семејство и моето невино дете, кое нема ни една и пол година, да бидат дополнително погодени од овој процес“.
Податоците за инфлацијата во јануари „ја нагласуваат континуираната сила на инфлацијата на услугите и може да извршат притисок врз новиот гувернер на централната банка Карахам да го рестартира циклусот на затегнување на централната банка“, напиша во истражувачката белешка Лијам Пич, висок економист за пазари во развој во лондонската Capital Economics.
„Фактот дека инфлацијата не порасна значително повеќе од очекуваното во јануари е позитивен со оглед на неизвесноста за влијанието на зголемувањето на минималната плата“, напиша Пич. „Но, бројките претставуваат мало назадување во процесот на дезинфлација и ја истакнуваат континуираната сила на инфлацијата на услугите. Засега, прогнозата на централната банка за крајот на годината за инфлација од 36% останува недостижна.
