Аналитика
Дебатата за таканаречениот данок на Зукман за богатство поголемо од 100 милиони евра предизвикува возбуда во Франција, како дел од поширока дебата во Европа за тоа колку треба да се оданочуваат ултрабогатите. Предлогот вклучува наметнување данок од минимум 2% покрај редовниот данок на доход за лица кои имаат средства поголеми од 100 милиони евра. Во Франција, оваа нова даночна стапка би се однесувала на околу 1.800 лица.
За нејзините поддржувачи, оваа идеја претставува даночна правда во време кога европските земји-членки се повикуваат да трошат повеќе за безбедност и одбрана.
Данокот Зукман е идеја на францускиот економист Габриел Зукман, кој се залагаше за глобален данок на минимално богатство за да се реши нискиот даночен товар врз ултрабогатите.
Во Франција е најавен „Огромен митинг“ на бизнис лидерите. MEDEF, главната федерација на работодавачи во Франција. Последен пат вакво нешто се случило во 1982 година, кога Ивон Гатаз, тогаш познат како „шеф на шефовите“, собра 20.000 директори за да протестираат против политиките на претседателот Франсоа Митеран, социјалист.
Тој предлага да се корегира форма на даночна нееднаквост во која најбогатите плаќаат помалку данок од остатокот од населението.
Но, противниците на идејата велат дека новиот данок ќе влијае на повеќе луѓе отколку само на ултрабогатите.
„Тоа нема да влијае само на милијардерите. Треба да бидеме свесни дека овој данок ќе влијае и на претприемачите кои ги развиле своите бизниси и семејни бизниси“, вели Микаел Петижан, главен економист во „Ватерло Асет Менаџмент“ и професор на Католичкиот универзитет во Лувен.
Еден ризик би можел да биде намалувањето на инвестициите од страна на компаниите.
Џулија Варашин, советник за политика во Даночната опсерваторија на ЕУ, истакнува дека тоа не е само „многу популарна мерка“ кај јавноста, туку и „низ целиот политички пејзаж“. Предност на предлогот, според Варашин, е тоа што „се справува со проблемот, имено дека ултрабогатите плаќаат помалку данок“.
„Во текот на последните 30 години, 500-те најбогати луѓе во Франција пораснаа од 6% од националниот БДП на 42% денес“, рече Џулија Варашин.
Според Цукман, неговата мерка би овозможила да се надомести дел од францускиот дефицит без да се направат длабоки намалувања на буџетот. Данокот Цукман би можел да донесе околу 20 милијарди евра за француската влада. „Во основа, кога зборуваме за наоѓање пари за полнење на буџетот, можеме или да ги намалиме јавните расходи, што би значело намалување на социјалната помош, пензиите и здравствената заштита, или да собереме повеќе пари, особено од луѓе кои веќе не плаќаат никакви“, резимира Варашин.
Кумулативниот ефект на ниво на ЕУ би бил уште поголем, бидејќи се проценува дека таков данок би донел 67 милијарди евра за земјите-членки.
Но, Петижан вели дека бројките не се баш такви. „Не мислам дека ќе собереме 20 милијарди евра. Некои проценки се повеќе како 5 милијарди евра, но дури и за тоа се прашувам. Мислам дека е можно дури и воопшто да не заработи пари“, изјави тој за „Еуроњуз“.
„Постои динамика на прилагодување на однесувањето која економистите честопати многу потценуваат, што значи дека луѓето не дозволуваат да бидат искористени. Се користат стратегии за да се обиде да се избегне овој данок“, рече Петижан.
Дополнителен данок, исто така, ја зголемува заканата од даночен егзодус од страна на ултрабогатите, но овој аргумент е отфрлен од Европската даночна опсерваторија.
„Податоците што ги имаме за одливот на капитал по зголемувањето на даноците, со други зборови, фактот дека богатите луѓе ја напуштаат својата земја по зголемувањето на даноците, покажува дека даночниот егзодус е многу, многу маргинален. И според сите податоци што ги имаме, тој отсекогаш имал занемарлив економски ефект“, објаснува Варашин.
КОИ ДРЖАВИ ГИ ОДАНОЧУВААТ СВОИТЕ БОГАТАШИ?
Од земјите-членки на Европската унија, само Шпанија применила данок на солидарност на големи богатства во последните три години. Овој данок се однесува на нето богатство од 3 милиони евра или повеќе.
Министерството за финансии на земјата вели дека мерката, која првично била наменета само за даночните години 2022 и 2023 година, имала „корисен ефект“.
Сепак, идејата богатите даночни обврзници да плаќаат повеќе предизвикува возбуда во други европски земји. Норвешка, која не е дел од ЕУ, има данок на богатство од 1,1% за средства над 1,7 милиони евра. Лабуристичката партија, која победи на општите избори претходно овој месец, вети дека ќе го задржи овој систем.
Во Швајцарија, богатството се оданочува, но процентот варира од држава до држава. Моментално се води политичка дебата за тоа колку земјата треба да го оданочи наследството, со предлог да се примени данок на наследство над 53 милиони евра од 50%, со цел финансирање на климатската транзиција.
Сепак, Петижан ги квалификува овие последни два примери. „Швајцарија и Норвешка се две многу богати земји со многу капитал. Во Норвешка, знаете, имате колосален суверен фонд за богатство, а всушност тие имаат малку срамно богатство во Норвешка, а и во Швајцарија“, објаснува тој.
Другите земји-членки оданочуваат многу високи приходи, но на специфични средства.
Во Франција, данокот на богатство не постои од 2018 година, туку е заменет со данок на богатство од недвижен имот. Ова се однесува само на имот со нето вредност поголема од 1,3 милиони евра.
До 2001 година, Холандија имаше данок на богатство. Во моментов, данок од 36% се применува на „идејни приноси“ од средства. Системот ги опфаќа вторите домови, заштедите и акциите.
Во Белгија, на одредени хартии од вредност се наплаќа солидарен придонес.
Во Обединетото Кралство, во тек е дебата за оданочувањето на ултрабогатите чии средства надминуваат 10 милиони фунти (11 милиони евра).
Предлогот, поддржан од невладини организации, претставници на Лабуристичката партија и францускиот економист Томас Пикети, предвидува данок од 2% за овие многу богати поединци. Опозициската Конзервативна партија е против мерката.
(Фото: Le Monde)
