Аналитика
Пратениците од владејачката партија во Италија се повлекуваат од тврдењата дека 300 милијарди долари резерви на злато на централната банка ѝ припаѓаат на државата, покажа документ, во обид да избегнат критики од Европската централна банка, објави Ројтерс.
Сенаторите од партијата „Браќа на Италија“ на премиерката Џорџија Мелони го ревидираа спорниот амандман на буџетот за следната година, велејќи дека златото што го поседува Банката на Италија му припаѓа на италијанскиот народ, со што го повлекоа претходното тврдење дека златото ѝ припаѓа на државата.
РАСТЕ АПЕТИТОТ ЗА ТРЕТИТЕ НАЈГОЛЕМИ ЗЛАТНИ РЕЗЕРВИ ВО СВЕТОТ
Контроверзноста на неодамнешниот амандман на предлог-законот за буџетот на Италија за 2026 година, предложен од сенатори од „Браќа на Италија“ се темели на тврдењето дека резервите на злато што ги поседува Банката на Италија (БИ) – околу 2.452 метрички тони, во моментов вредни околу 300 милијарди американски долари – „припаѓаат на државата, во име на италијанскиот народ“.
Банката на Италија, јавна институција, која е независна од владата, законски поседува трета најголема национална залиха на злато во светот, веднаш зад САД и Германија. Нејзините 2.452 метрички тони злато се еквивалентни на приближно 13% од националното производство на Италија.
БИ ги има овие резерви евидентирани во својот биланс на состојба. Според сегашните институционални аранжмани, како дел од системот на еврозоната, резервите ги управува централната банка (БИ).
Предложената промена затоа не е чисто терминолошка туку суштинска – таа промена би можела да го отвори патот за користење на златото како фискален ресурс, наместо строго како монетарна политика и златни резерви многумина ја толкуваат како чекор што би можел – сега или во иднина – да ѝ дозволи на владата да го третира златото како државен имот, а можеби дури и да продаде дел од него за финансирање на трошењето, отплата на долгот или поддршка на намалување на даноците.
Со оглед на тоа што Италија има многу висок јавен долг – повеќе од три трилиони евра – поддржувачите на идејата, кои доаѓаат од партијата на власт го гледаат ова како начин да се отклучи „скриено богатство“ за подобрување на фискалната флексибилност.
ОТПОРОТ НА ЕЦБ
Но токму поради ова, прашањето предизвика голем отпор од ЕЦБ и институциите на ЕУ.
Амандманот не е нова идеја – дебатите за сопственоста на златото се повторуваат речиси 20 години во Италија. Десничарските и националистичките партии долго време тврдеа дека резервите се „наши“ и ја критикуваа структурата на сопственоста на централната банка, особено затоа што недржавни актери (осигурителни компании, приватни банки) се меѓу нејзините номинални акционери.
Поддржувачите тврдат дека тоа би можело да обезбеди демократски надзор: злато „на народот“ наместо „заклучено“ во трезорите на централната банка, а можеби и да ги задоволи социо-економските потреби на Италија.
Дел од притисокот доаѓа од пошироката политичка нарација за „монетарен суверенитет“ и недоверба кон наднационалните институции (како ЕЦБ/ЕУ). Со повторно потврдување на државната сопственост, застапниците тврдат дека ја враќаат националната контрола.
Но, како што цената на златото расте и глобалната економска неизвесност се зголемува, вредноста и стратешката важност на резервите исто така пораснаа – со што влоговите за „кој ги контролира“ се повисоки.
Доколку Италија успее, тоа би можело да постави преседан за другите земји од ЕУ/еврозоната: реполитизација на резервите на централните банки. Тоа би можело да ја ослабне институционалната поделба помеѓу монетарната политика (управувана од централните банки) и фискалната политика (управувана од владите).
(Фото: © European Union, 1998 – 2025, Attribution, via Wikimedia Commons)
