Аналитика
Српските функционери се обвинети за инсталирање локално развиен шпионски софтвер, наречен „NoviSpy“, на мобилните уреди на неколку новинари и активисти, според неодамнешниот извештај на Амнести интернешнал. Извештајот е поддржан со дигитални форензички докази и сведоштва на засегнати лица кои тврдат дека нивните телефони биле хакирани во изминатите неколку месеци.
Наодите на Амнести покажуваат дека софтверот на израелската компанија за надзор Cellebrite DI Ltd првично се користел за отклучување телефони, овозможувајќи му на NoviSpy да снима тајни слики од екранот и да копира списоци со контакти, кои потоа биле поставени на сервер контролиран од владата. Овие инциденти, наводно, биле поврзани со интервјуа меѓу активистите и српските власти.
Cellebrite производите се широко користени од агенциите за спроведување на законот, вклучувајќи го и ФБИ, за истраги за паметни телефони. Сепак, Cellebrite сега ја истражува употребата на нивната технологија од страна на српските официјални лица бидејќи може да го прекрши нивниот договор за лиценца за крајниот корисник.
Еден од активистите наведени од Амнести во извештајот рече дека забележале дека контактите на нивниот телефон биле извезени веднаш по состанокот со Агенцијата за разузнавање БИА.
Активистот изјавил за Ројтерс дека им го покажале телефонот на експерти за дигитална форензика, кои откриле дека шпионскиот софтвер NoviSpy ги извезувал нивните контакти и испратил приватни фотографии од нивниот уред на сервер контролиран од БИА.
Според Амнести, Србија добила уреди за кршење телефони од Cellebrite како дел од поширок пакет помош дизајниран да и помогне на Србија да ги исполни барањата за интеграција во Европската Унија.
Тој пакет, кој беше финансиран од норвешката влада и администриран од Канцеларијата на Обединетите нации за проектни услуги (UNOPS), беше доставен до српското Министерство за внатрешни работи од 2017 до 2021 година со цел да и помогне на Србија во борбата против организираниот криминал, се вели во извештајот.
Норвешката влада привремено ја прекина испораката на уредите Cellebrite во Србија во 2018 година, соопшти Амнести. Норвешката амбасада во Белград, исто така, изрази загриженост за програмата, се додава во извештајот, но УНОПС на крајот ги испорача уредите во јуни 2019 година.
„Тврдењата изнесени во извештајот се алармантни и, доколку се точни, се неприфатливи“, изјави за Ројтерс заменик-министерката за надворешни работи на Норвешка, Марија Вартересијан. „Ќе се сретнеме со српските власти, како и со УНОПС подоцна овој месец за да добиеме дополнителни информации за ова прашање“.
„Очекуваме УНОПС да ги истражи наводите“, додаде таа.
УНОПС во соопштението рече дека го поздравува извештајот на Амнести и рече дека агенцијата во годините од 2017 година имала „понатамошни подобрени механизми за проценка и ублажување на потенцијалните негативни ефекти“. Агенцијата не даде детали за тие мерки.
