Сегашноста и иднината на криптовалутите

Во изминатите две децении, интернетот го смени светот како ништо друго во целата човечка историја, пред се заради неверојатната до тогаш можност за брза размена на информации на огромни далечини. Кога нешто праќаме преку интернет, како на пример електронска пошта или презентација со слајдови, ние всушност праќаме копија од она што го имаме во нашиот компјутер. Но, кога станува збор за вредност, актива, пари, акции, токени и слично, со сите предности што ни ги нуди интернетот, станува безвреден бидејќи кога се праќа вредност, треба да се прати ОРИГИНАЛОТ, а не копија. Замислете да ви прати некој копија од парите, а оригиналот да остане кај него? Непријатно, нели?

А како знаеме дали парите се оригинални воопшто? Со тоа што секоја поединечна банкнота има сериски број. А како знаеме дали тој сериски број е валиден. Постои централизирана инстуција Централна банка која е единствено овластена да печати пари. Истото важи и за акција- гарант на оригиналот е Комисијата за хартии од вредност,  исто и за глас на избори- гарант за валидноста на гласот е Државната изборна комисија, за недвижен имот- гарант е Катастарот и слично. Што е заедничко во сето ова? Сите имаат ЦЕНТРАЛИЗИРАНА институција која ја гарантира валидноста. Тие централни институции очигледно имаат многу голема моќ.

Што ќе се случи ако некои од овие институции ќе посакаат да сменат некој факт или историјата на валидноста? Кога сме кај историјата, дури и самата таа е пишувана од центри на моќи. Еве во моментов сме сведоци како две соседни држави преговараат за евентуална промена на историјата. Фактот што историјата ја пишуваат победниците зборува дека оној кој има моќ може да пласира и лага, може да фалсификува.

Е токму тоа е причината за појавата на блокчеинот. Ова е прв вид на технолошка можност да се децентрализира авторитетот, со тоа се исклучува целосно можностa од фалсификување и злоупотреба.

Секогаш е поинтелигентно да се потпреме на процес отколку на институција.                Биткоинот на пример, е валута базирана на блокчеин, со што се отстранува потребата од централизиран авторитет. Самиот процес прави запис кај секој поединец во процесот. Тој процесот децентрализира, а децентрализацијата ја елиминира можноста од фалсификување или корупција. Блокчеинот не е ништо друго, освен ефикасен и безбеден систем на децентрализација и дисиндермедијација. Ниту има веќе потреба од централен орган, ниту од посредник.

Сега се наметнуваат две прашања:

а) како работи блокчеин технологијата и

б) како таа технологија ќе ни ја смени иднината?

а) Потребни се 4 технички предуслови за да функционира блокчеинот:

Мрежа на компјутери кои се поврзани во една иста мрежа и се отворени за секого насекаде. Секако, тоа веќе го имаме и го викаме Интернет.

Криптографија, што е всушност сигурна комуникација, односно заштита од злонамерни учесници во процесот

Консензус од правила (алгоритми) кон кои се придржуваат сите учесници во процесот кога продуцираат информација, позната како блок, кој како запис се испраќа и снима во сите компјутери кои се поврзани во мрежата. Во случајот на Биткоинот, тие алгоритми се викаат proof of work (доказ за изработеното). При тие прооцеси се пресметуваат математички решенија на алгоритмите, со што се ангажираат процесорите и се троши голема количина на електрична енергија. При изнаоѓање на математичко алгоритамско решение се создава нов блок, па тоа најдено решение му дава за право на авторот на решението да го креира следниот блок со ист алгоритамски процес.

Казнување и наградување, односно права и обврски. На пример, секогаш кога ќе се создаде нов блок при процесирање на алгоритмите, се добива награда во форма на токен, или паричка (коин). Од друга страна, ако некој сака да го изманипулира системот се казнува со тоа што ќе изгуби пари кој ги троши на електрична енергија и/или ќе му се одземат коините. Во суштина овде не можеме да разговараме за класичен систем на казна и награда, бидејќи системот е така поставен што учесниците имаат интерес да ги следат правилата и имаат интерес сите во процесот да бидат чесни.

Сепак, за да добиеме класична децентрализираност, потребен ни е уште еден услов, а тоа е масовност, огромен број на учесници во процесот. Ако нема масовност, не постои пазарна логика да почне да расте вредноста на коинот кој се создава низ процесот со блокчеин технологија. Тие се всушност основните причини зошто толку многу порасна вредноста на Биткоинот, на пример. Етериумот пак, од друга страна се создаде како технолошка можност секој сам да си прави свој блокчеин, каде сите тие 5 елементи се веќе оперативни.

б) како таа технологија ќе ни ја смени иднината?

До сега видовме дека таа технологија е речиси перфектна во децентрализацијата и дисинтермедијацијата, или, ако сакате и во демократизацијата на процесите. Но, во исто време при омасовувањето, пред се поради хронологијата на ланчаното создавање на блоковите, ќе успорува. На Биткоинот во просек сега му требаат 10 минути за да направи трансакција. Тоа не е ефикасно. Блокчејнот се покажа најдобар ако имаме проблем со централизирани институционализирани авторитети- а таков проблем имаме! Доколку немате потреба нешто да децентрализирате, веројатно не ви треба блокчеин технологија.

Оттука, вистинското прашање би било дали нашиот свет е технолошки спремен за покомплексна имплементација на блокчеинот? Секако да, иако се уште постојат големи предизвици, како забавувањето и енормно големото трошење на електрична енергија.

Од аспект на примена на блокчеин технологијата во областа на криптовалутите, постојат три основни несовршености.

најголема несовршеност е самото рударење, каде се трошат енормни количини на електрична енергија. На пример, само Биткоинот троши струја на ден како цела Данска. Ако го земеме фактот дека има неколку илјади различни криптовалути базирани на блокчеин, јасно е колку неодржливо станува рударењето.

Нестабилноста на вредноста е основна причина зошто Биткоинот реално не профункционира како валута. На пример, во моментов на пишување на овој текст, Биткоинот има историски највисока вредност, а пред три месеци имаше двојно пониска вредност од денес. Токму затоа него го прифаќаат помалку од 10.000 трговци во цел свет.

Немањето покритие е третиот сериозен предизвик на најпопуларната крипто валута во светот бзирана на блокчеин технологија. Вредноста расте и паѓа исклучиво на побарувачката, а со тек на време побарувачката расте поради поголемата сигурност заради децентрализацијата, особено откога доларот почна да се печати од страна на Федералните резерви по неколку милијарди на ден без опокритие. Довербата е клучен фактор што придонесе биткоинот да порасне неколку милиони пати за една деценија.

Што доколку постои валута која ќе биде имплементирана во куповна заедница од стотина милиони луѓе, и која за разлика од Биткоинот, ќе биде прифатена во десетици милиони трговци во над 100 држави, токму поради нејзината стабилност, валута која ќе има вредност стабилно врзана за десетици други валути и при влез и излез на трансакции. На пример, стабилен коин врзан за едно евро, 0.9 фунти, 1.5 долар, 65 мкд, 300 форинти, 1.5 франци и слично? Што доколку таква валута и таква куповна заедница веќе постои?

Оној кој ќе успее да стабилизира крипто валута врзана за вредноста на други фиат валути, со реално покритие, која валута ќе биде прифатена од стотици милиони купувачи и милиони трговци, а самиот шопинг ќе го замени рударењето, со тоа што трговците ќе ги плаќаат купувачите за нивна лојалност, ќе завладее преку блокчеин технологија со сите парични текови во светот. Поточно, ќе го децентрализира светот на финансиските трансакции. Со оглед дека блокчеинот овозможува демократизација на сите трансакции со вредности, иднината е повеќе од светла како од економски така и од еколошки и демократски аспект, не само за акционерите на таа валута туку и за сите корисници во иднина.

Клучното прашање за крај е: ако Биткоинот со трите основни несовршености за една декада си ја зголеми вредноста за над еден милион пати и сеуште расте, колкава ќе биде вредноста на валута базирана на блоклчеин која има покритие, е стабилна и не троши струја за рударење, односно, печати нова вредност при лојалното пазарење?

Ако сте ја пропуштиле можноста да си купите Биткоин на време, сега е можноста да се заинтересирате повеќе за новата генерација на крипто стабилни валути?

Автор на текстот: Зоран Витанов