Аналитика
Глобален самит за лошата состојба на океаните почна вчера во Франција, со повици за забрана на риболовот со дното на океаните и зајакнување на заштитата на прекумерно експлоатираните морски подрачја во светот.
На светските лидери кои присуствуваат на Конференцијата на ОН за океаните во Ница им е кажано да смислат конкретни идеи – и пари – за справување со она што организаторите го нарекуваат глобална „вонредна состојба“ со која се соочуваат запоставените мориња.
Апелот за единство доаѓа во време кога нациите се борат околу глобалниот договор за загадување со пластика, а Соединетите Американски Држави ги заобиколуваат меѓународните напори за регулирање на длабокоморското рударство.
Во пресрет на самитот, бразилскиот претседател Луиз Инасио Лула да Силва изјави дека лидерите мора да дејствуваат сега: „Планетата повеќе не може да толерира прекршени ветувања“.
Бран нови обврски се очекуваат во Ница, каде што околу 60 шефови на држави и влади ќе им се придружат на илјадници бизнис лидери, научници и активисти на граѓанското општество.
„Никогаш во историјата на човештвото не сме собрале толку многу луѓе за океаните“, рече францускиот претседател Емануел Макрон во неделата пред да ги угости лидерите на официјална вечера.
Наедно, се очекува Обединетото Кралство да објави делумна забрана за риболов по дното на риба во половина од своите заштитени морски подрачја, ставајќи го деструктивниот метод на риболов директно на агендата на самитот.
При риболовот со долен тралинг се влечат огромни рибарски мрежи по океанското дно, процес шокантно забележан во неодамнешниот документарец на британскиот натуралист Дејвид Атенборо.
„Гринпис“ го поздрави соопштението на Велика Британија за риболов со мрежи, но во соопштението се наведува дека тоа било „одамна задоцнето“.
Антонио Гутереш, секретар на ОН вчера истакна дека океаните не смеат да станат „Див Запад“. Ова предупредување тој го упати во момент кога претседателот на САД, Доналд Трамп, сака еднострано да почне активности за развој на наоѓалишта на природни ресурси во меѓународните води на Тихиот Океан.
– Големите морски длабочини не можат да се претворат во Див Запад. Се надевам дека ќе можеме да ја вратиме состојбата, дека ќе можеме да го замениме ограбувањето со заштита, додаде Гутереш.
Непосредно пред него, францускиот претседател Емануел Макрон упати повик за мораториум на експлоатацијата на морските длабочини, при што неговиот повик засега е поддржан од триесетина земји.
Макрон во саботата изјави дека Франција ќе го ограничи риболовот со трал во некои од своите заштитени морски подрачја, но беше критикуван од еколошките групи дека не оди доволно далеку.
Француската министерка за животна средина, Ањес Пание-Рунашер, им изјави на новинарите во неделата дека другите земји ќе дадат „важни најави“ за создавање нови заштитени морски подрачја.
Самоа го предводеше патот изминатата недела, објавувајќи дека 30 проценти од нејзините национални води ќе бидат под заштита со создавање девет морски паркови.
Само осум проценти од глобалните океани се наменети за заштита на морето, и покрај глобално договорената цел за постигнување покриеност од 30 проценти до 2030 година.
Но, уште помалку се сметаат за вистински заштитени, бидејќи некои земји речиси и да не воведуваат никакви правила за тоа што е забрането во морските зони или немаат финансии за спроведување на какви било правила.
Нациите ќе се соочат со повици да ги надоместат недостасувачките финансии за заштита на океаните, што е најмалку финансирано од сите 17 цели за одржлив развој на ОН.
Се очекува малите островски држави во голем број на самитот да бараат пари и политичка поддршка за борба против зголемувањето на нивото на морето, морскиот отпад и грабежот на рибните резерви.
Самитот нема да донесе правно обврзувачки договор на крајот како што е Конференцијата за климатски промени (COP) или преговорите за договори.
Но, дипломатите и другите набљудувачи рекоа дека ова би можело да означи многу потребна пресвртница во глобалното зачувување на океаните доколку лидерите се залагаат за тоа.
„Конференцијата на ОН за океаните ни дава можност на сите да ги претвориме зборовите во смели и амбициозни дејства“, рече Енрик Сала, основач на Пристин Сис, група за зачувување на океаните.
Друг приоритет на самитот ќе биде постепено приближување кон бројот на потребни за ратификација на глобален договор за штетни субвенции за риболов, а друг ќе биде заштитата на отвореното море надвор од национална контрола.
Франција, исто така, предводи иницијатива за мораториум на длабокоморското рударство пред состанокот на Меѓународната агенција за морско дно во јули.
На Конференцијата на ОН за океаните во Ница, која ќе трае до петок, присуствуваат лидери и претставници од 130 земји. Клучни теми во дискусиите се загадувањето на океаните со пластика, проширувањето на морските заштитени подрачја во меѓународните води и контроверзното длабокоморско ископување на минерали.
