Аналитика
Трката за поставување целосно автономни такси возила на градските улици стана едно од најамбициозните и најскапите технолошки натпревари на деценијата. Она што започна како футуристички експеримент од страна на визионерите од Силиконската долина, сега е глобален натпревар во кој учествуваат производители на автомобили, гиганти од вештачката интелигенција и логистички фирми. Сепак, и покрај милијарди долари инвестиции и години тестирање, развојот на робо-такси возилата се уште е неизвесен – поплочен подеднакво со регулаторни одложувања и софтверски дефекти, како и со елегантни електрични прототипови.
КОЈ Е КОЈ ВО ГЛОБАЛНАТА ТРКА ЗА РОБО-ТАКСИ БИЗНИСОТ?
На чело на групата се компании како Waymo, Cruise и Baidu, секоја од нив обидувајќи се да докаже дека роботакси возилата можат безбедно и профитабилно да работат во услови на реалниот свет. Waymo, во сопственост на матичната компанија на Google, Alphabet, има поминато милиони километри во градови како што се Феникс, Сан Франциско и Лос Анџелес. Нејзините возила сега превезуваат патници без безбедносни возачи во неколку населби – најблиску што некоја компанија дошла до вистинска комерцијална роботакси услуга.
Cruise, поддржан од General Motors, некогаш беше најжестокиот конкурент на Waymo на американскиот пазар, но серија несреќи и безбедносни инциденти од висок профил минатата година го принудија да ги запре операциите низ целата земја. Регулаторите ја доведоа во прашање веродостојноста на нејзините системи за перцепција откако пешак беше повреден во Сан Франциско. Компанијата оттогаш вети дека ќе ја обнови довербата преку подобрена редундантност на сензорите и построги безбедносни протоколи. Нејзината приказна служи како предупредувачка приказна: технолошката амбиција во мобилноста може да пропадне преку ноќ ако јавноста ја изгуби довербата.
Во Кина, сликата изгледа поинаку. Apollo Go и Pony.ai на Baidu постигнаа брз напредок под владата која го гледа автономниот транспорт како стратешка индустрија. Пилот-програмите во Пекинг, Вухан и Шенжен веќе дозволуваат целосно возење без возач во одредени зони. Предноста на Кина лежи во централизираното урбанистичко планирање и силната државна поддршка, што овозможува побрзо распоредување и интеграција на податоците за возилата во мрежите на паметните градови. Автомобилите на Baidu, опремени со LiDAR со висока резолуција и 5G конекција, сега претставуваат една од најголемите оперативни флоти на роботакси возила во светот.
ДО КАДЕ Е ТЕСЛА СО СВОЕТО „РОБОТАКСИ“?
Проектот „Роботакси“ на Tesla, туркан од Елон Маск лично, останува неизвесен. Маск тврди дека возилото од следната генерација на компанијата – изградено без педали или волан – ќе биде лансирано уште во 2026 година, потпирајќи се исклучиво на софтвер за „целосно самостојно возење“ или FSD, базиран на камера. Скептиците забележуваат дека системот на Тесла сè уште бара надзор од возачот и се соочил со критики од американските регулатори за безбедност. Доколку Тесла успее да постигне целосна автономија со својата огромна постоечка флота, тоа би можело да ја преврти економијата на мобилноста преку ноќ. Но, тоа „ако“ останува големо колку и самата амбиција.
Во меѓувреме, софтверот „Целосно самостојно возење“ на компанијата очигледно не ги почитува основните сообраќајни закони.
Националната администрација за безбедност на сообраќајот на САД отвори „прелиминарна евалуација“ – чекор до потенцијално повлекување – на пријавите за FSD кои поминале на црвено светло и се обидувале да сменат ленти во спротивната лента на сообраќајот и предизвикале однесување на возилото што ги прекршило законите за безбедност во сообраќајот. Над 50-те пријави доаѓаат од мешавина од поплаки од сопственици, медиумски извештаи и извештаи за несреќи директно од Тесла.
FSD (Надгледуван) е напредниот систем за помош на возачот на Tesla кој, со помош на камери, го управува автомобилот по која било рута избрана од возачот. Функцијата од 8.000 долари треба да реагира на пешаци, семафори, локални ограничувања на брзината и слично, додека возачот надгледува и интервенира доколку е потребно. И многу пати, сето тоа го прави импресивно добро. Сепак, со текот на годините откако FSD им беше достапен на сопствениците на Tesla, неговите „слепи точки“ беа исто така очигледни.
ДАЛИ РОБОТАКСИ, ПО ВИ, Е СЛЕДНАТА ДОБРА ИНВЕСТИЦИЈА?
Аналитичарите проценуваат дека до 2035 година, глобалниот пазар на роботакси би можел да надмине 400 милијарди долари, преобликувајќи не само урбаниот транспорт, туку и целиот модел на сопственост на автомобили. Компаниите што ја совладаат безбедноста, скалабилноста и регулаторната доверба ќе доминираат на оваа нова граница.
Кети Вуд, извршен директор на „Арк Инвест“, целосно се фокусира на роботакси. „Според нас, 2025 година се оформува како година на роботакси“, се вели во неодамна објавениот извештај од нејзината фирма. „Нашето истражување сугерира дека безбедноста е подобрена за околу 3 пати од средината на 2024 година и се приближува до стапката на човечки несреќи во САД“.
Огромното подобрување на безбедноста не е случајност. Индустријата за автономно возење агресивно ги усвои технологиите за вештачка интелигенција, а овие големи инвестиции очигледно се исплатуваат. Постои една компанија која како резултат на тоа треба да биде јасен победник. Тоа е компанија која повеќето инвеститори можеби не ја сметаат за бизнис за вештачка интелигенција, но до крајот на оваа деценија, Вуд предвидува дека ќе биде една од најголемите компании за вештачка интелигенција на планетата.
Вуд не е сама во својата оптимистичка позиција за вештачката интелигенција и роботакси. Ден Ивс, аналитичар во „Ведбуш секјуритити“, смета дека комбинираната можност за вештачка интелигенција и роботакси би можела да создаде можност од 2 трилиони долари до крајот на 2026 година. „Веруваме дека револуцијата на вештачката интелигенција сега се движи кон следната фаза на раст, бидејќи бранот на капитални расходи на големите технолошки компании, заедно со случаите на употреба на претпријатијата што сега експлодираат низ вертикалите, создава голем број победници во вештачката интелигенција во технолошкиот свет“, рече Ивс оваа недела.
Еден од најдобрите избори на Ивс случајно е еден од најдобрите акции во портфолиото на Вуд: Тесла. „Веруваме дека Тесла презема големи чекори во унапредувањето на својот пат кон револуцијата на вештачката интелигенција, со автономна технологија и роботика во преден план, на пат кон 2026 година, што ќе биде пресвртница и ќе ја дефинира иднината на Тесла“, рече Ивс.
Тесла ќе има многу предности на пазарот на роботакси, пазар за кој Вуд верува дека на крајот би можел да вреди 10 трилиони долари глобално. Една од најголемите е што може да произведува свои возила, додека скоро секој друг потенцијален конкурент ќе мора да ги набавува своите возила од трети страни.
На пример, подружницата на Алфабет, која произведува самоуправувачки автомобили, Вејмо, планира да додаде 2.000 возила во својата флота на роботакси возила следната година, со што приближно ќе ја удвои својата големина. Од друга страна, Тесла може да произведува повеќе од 5.000 возила дневно.
Кога станува збор за вертикално интегрирано производство и чиста способност за скалирање, Тесла е на возачкото седиште за освојување на пазарен удел во просторот на роботакси возила. Сепак, важно е што можноста за роботакси возила штотуку почнува да се развива. Може да потрае години, па дури и децении, за предвидувањето на Вуд од 10 трилиони долари да се оствари, ако се оствари. Вуд, Ивс, па дури и извршниот директор на „Тесла“, Елон Маск, одамна се познати по тоа што даваат премногу оптимистички предвидувања. Но, нивниот оптимизам обично е поврзан со временските рамки, а не нужно со изводливоста на нивните предвидувања.
Сепак, Тесла се соочува со тешка година пред себе. Побарувачката за електрични возила би можела да се намали нагло во 2026 година. Производителите на електрични возила како Тесла, во меѓувреме, нема да добиваат федерални субвенции кои претходно изнесуваа вкупно милијарди долари, ниту пак нивните клиенти повеќе ќе добиваат федерални даночни кредити.
(Фото: Automotive News)
