Аналитика
Како што и најави, данската премиерка Мете Фредериксен разговараше со новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп околу Гренланд. Но, разговорот, изгледа, не завршил како што Данска се надеваше.
Трамп не ја повлекол својата претходна закана за целни тарифи за данска стока за време на телефонскиот разговор со премиерката Фредериксен, а неговата желба за контрола на Гренланд не покажува знаци на намалување. 45-минутниот разговор меѓу Трамп и Фредериксен во средата бил фокусиран на Гренланд, соопшти канцеларијата на Фредериксен во објавата на социјалните мрежи.
„НИЕ СМЕ ВО СЕРИОЗНА СИТУАЦИЈА“
Во четвртокот, Фредериксен изјави за данскиот медиум ТВ2 дека заканите на Трамп за насочени тарифи за данска стока сè уште се присутни по разговорот. Фредериксен рече дека разговарала со гренландскиот премиер Муте Б. Егеде и пред и веднаш по телефонскиот повик.
Високи личности од данскиот бизнис сектор беа поканети на брифинг во канцелариите на премиерот во Копенхаген подоцна во четвртокот.
Трамп првпат ги спомна своите економски закани против Данска на прес-конференцијата на неговиот имот во Мар-а-Лаго минатата недела, велејќи дека „ќе ја тарифира Данска на многу високо ниво“ доколку земјата не го отстапи или продаде Гренланд.
„Ние сме во сериозна ситуација“, изјави Фредериксен за новинарите во Копенхаген во четвртокот.
Портпаролот на Европската комисија изјави за Еурактив дека „ЕУ има инструменти и процеси за да се справи со неправедната економска принуда против една земја членка“.
Бомбастичната објава на Доналд Трамп дека е подготвен да го купи Гренланд од Данска сензационално одекна низ светот во првите денови по Новата година, но, иако на прв поглед делуваше како уште една негова ексцентрична и претерана идеја на која јавноста веќе се навикна, неодамнешните потези на новиот американски претседател уште и пред да влезе во Белата куќа покажаа дека, барем што се однесува до оваа тема, тој не се шегува.
По првиот мандат на Доналд Трамп во Белата куќа, Европската комисија предложи Инструмент против принуда (АЦИ) за такви цели. Комисијата може да воведе контратарифи еднострано без одобрение од земјите-членки.
Разговорот меѓу новоизбраниот претседател и данскиот лидер се одржа по неколку недели со настани кои ги затегнаа односите меѓу Вашингтон, Нук и Копенхаген.
Трамп постојано изрази желба да постигне „контрола и сопственост“ на Гренланд, автономна територија на Данска – членка на ЕУ и НАТО – и одби да ја исклучи можноста за користење воени или економски мускули за тоа.
Неговиот син потоа ненадејно го посети главниот град на Гренланд, што поттикна дополнителни шпекулации.
Сепак, официјални лица од Данска и Гренланд постојано изјавија дека автономниот регион не е на продажба. Трамп првпат го спомна купувањето на Гренланд во 2019 година.
Трамп се закани дека ќе воведе тарифи за стоки од одредена земја на ЕУ барем еднаш претходно – со планираните давачки за француските луксузни стоки на крајот да се откажат непосредно пред крајот на неговиот прв мандат.
ТРАМП ГИ РАЗБРАНУВА ДУХОВИТЕ НА ГРЕНЛАНД
Од посетата на Доналд Трамп Џуниор на Нук, работите во малата, заспана престолнина на Гренланд со едвај 19 илјади жители, многу се размрдаа. Меѓу бројните посетители кои овие денови слетуваа на локалниот аеродром се и бројни про-Трамп инфлуенсери, некои од нив не воздржувајќи се и да му делат банкноти од 100 долари и капи „Направи го Гренланд повторно голем“ (MAGA) на локалното население, пишува данскиот новинар Магнус Лунд Нилсен за Еуроактив.
Нелк Бојс, про-Трамп група, беа забележани пред Бругсени, најголемиот супермаркет во Нук, како делат банкноти од 100 долари. Локалните и данските медиуми објавија дека тие биле облечени во облека со ѕвезди и риги на тема Трамп и викале: „Добредојдовте во 51-та држава!“
Локалните жители со кои разговарав рекоа дека случајните минувачи свиркаа на местото на настанот додека групата објави видео на нивните сопствени социјални мрежи од помалку од пријателска средба со локален жител.
Потоа, тука е Ник Ширли, друг американски инфлуенсер со симпатии на МАГА, кој сними видео од центарот на Нук со група тинејџери облечени во МАГА црвени капи, кои зборуваа во камера: „Купи го Гренланд! Не ги сакаме Данците“.
По петчасовен лет, се спуштивме на новопроширениот аеродром на Нук, сега способен да смести патнички авиони со конвенционална големина.
До ноември, патувањето до Нук вклучуваше попатна станица во Кангерлусуак, поранешна американска воздушна база претворена во комерцијален аеродром на 300 километри северно од главниот град, пред да се смени во помал авион Даш-8 – единствениот тип што одговара на пистата во Нук.
Иако температурата беше околу -15°C, времето го одземаше здивот. И покрај четиричасовната дневна светлина, сонцето фрли златен сјај на шарените згради на Нук, сместени на планината до фјордот.
Во земја со околу 57.000 жители, Нук е најголемиот град на Гренланд со голема разлика. Сепак, според секоја сметка, град со 19.000 жители е сè уште село. И се чинеше дека посетата на Американците предизвика голема возбуда – тоа го видов од прва рака.
Набргу по пристигнувањето, прошетав по главната улица, надевајќи се дека ќе најдам кафуле каде што ќе можам да завршам некоја работа. Ги препознав зградите од видеото на Ширли, а потоа, тој беше таму. Носејќи виндјакна и позирајќи пред статив со снимка на iPhone, Ширли го разбрануваше вашиот просечен Нуумиут за преземањето на Гренланд од страна на САД.
Го извадив телефонот и почнав да снимам клипче за дневниот подкаст на Euractiv. Но, пред да успеам да кажам неколку зборови, случаен минувач ме слушна како зборувам англиски и ме спречи ладно. „Американец си?“, праша тој. Го прекинав снимањето и се префрлив на дански, велејќи: „Воопшто не!“. Се сврте на пета и продолжи да оди, игнорирајќи го моето прашање што сакаше да каже.
Подоцна истата вечер, запознав пријател на пијачка во Daddy’s, еден од локалните пабови на Нук. Местото зовре од новинари и луѓе со МАГА капи. Освен што ги видов капите во видеата на интернет, ова беше прв пат да ги видам во Нук. Фокс њуз беа на местото на настанот, снимајќи со своите камери млад човек кој гордо ја покажуваше својата нова американска облека.
Еден локален тинејџер што го препознав од видеото на Нелк Бојс дојде и седна со нас. Го прашав за неговата црвена капа и за средбата со групата.„Не ги мразам данските луѓе“, рече тој. „Едноставно имаше многу лоши работи во минатото“. Тој рече дека добил 300 долари покрај капачето. Покрај парите, тој беше јасно заинтересиран за тоа што се појавуваше во видеата на еден од неговите идоли. „Ја гледав целата нивна содржина“, ми рече насмевнувајќи се, пишува НИлсен во својата репортажа од Нук, Гренланд.
НАПРАВИ ГО ГРЕНЛАНД ПОВТОРНО ГОЛЕМ – СЕРИОЗНО?
На домашен терен, во САД, работите се отидени уште подалеку од делењето капчиња и земени банкноти откако група конгресмени од Републиканската партија поднесоа предлог-закон до Претставничкиот дом, провокативно наречен Акт „Направи го Гренланд повторно голем“.
Предлог-законот, поднесен од конгресменот Енди Оглс од Тенеси, кој сега циркулира низ американскиот Конгрес во потрага по поддржувачи предвидува Трамп да започне преговори со Данска за купување на територијата веќе во 12:01 часот EST на 20 јануари, односно минута по неговата претседателска инаугурација, јавува Фокс Њуз.
Иако демократското раководство во американскиот Конгрес се потсмева на експанзионистичките амбиции на Трамп, Аксиос објави дека некои умерени демократски пратеници сигнализирале дека се отворени за оваа идеја.
„Не подоцна од 5 календарски дена по постигнувањето договор со Кралството Данска во врска со стекнувањето на Гренланд од страна на Соединетите Држави, претседателот ќе го пренесе договорот до соодветните конгресни комисии, вклучувајќи ги сите поврзани материјали и анекси“, се вели во предлог-законот.
Уставот му дава на Конгресот моќ на купување, што значи дека извршната власт не може да купува за федералната влада без да ги добие средствата најпрво присвоени од Претставничкиот дом и одобрени во Сенатот.
Предлог-законот на Оглс засега е поддржан од 10 колеги републиканци во Домот. Аргументите на поддржувачите се дека стратешкото значење на Гренланд за САД е огромно, посебно поради неговата близина до главниот воен противник – Русија.
