Аналитика
За пластиката би можело да се каже: таа е благослов, но и проклетство. Од повеќе од 7 милијарди тони пластичен отпад произведен годишно, повеќе од две третини завршуваат во животната средина. Пластиката влегува во океанот, завршува на далечните планински врвови покриени со снег, а, за жал и во нашиот крвоток, во вид на микропластика. Затоа, преговорите што се случуваа деновиве во Женева, за иднината на планетава без загадување со пластика, беа одлична можност за решавање на овој проблем.
За жал, преговорите за глобален договор за загадување со пластика повторно се заглавија, бидејќи земјите не успеаја да постигнат консензус за време на вториот дел од петтата сесија на Меѓувладиниот преговарачки комитет (INC) што се одржува во Женева. Предложениот договор имаше за цел да се справи со целиот животен циклус на пластиката, од производство до управување со отпад. Сепак, клучните прашања на раздор, како што се ограничувањето на производството на пластика и регулирањето на штетните хемикалии, се покажаа како големи пречки, при што земјите производители на нафта и хемиската индустрија се спротивставија на амбициозните мерки.
Десетдневните преговори, кои завршија рано утрово, имаа за цел да создадат правно обврзувачки договор за борба против загадувањето со пластика. Претставници од над 180 земји се собраа во Женева за да се справат со растечката глобална криза со пластичен отпад. Основната цел беше да се справи со целиот животен циклус на пластиката, од производство и дизајн до рециклирање и управување со отпад, за значително да се намали количината на пластичен отпад. Сепак, длабоките поделби меѓу земјите во врска со обемот и амбицијата на договорот брзо станаа очигледни.
КЛУЧНИ ТОЧКИ НА РАЗИДУВАЊЕ
Неколку клучни прашања придонесоа за прекин на преговорите. Примарна точка на спор беше предлогот за ограничување на производството на нова, или „девствена“ пластика. Многу земји, поддржани од еколошки групи, инсистираа на правно обврзувачки мерки за ограничување на производството на пластика. Сепак, земјите-производители на нафта и САД, под претседателот Доналд Трамп, остро се спротивставија на таквите ограничувања, сметајќи ја пластиката како клучен пазар за раст за да се компензира намалената побарувачка за гориво. Овие земји претпочитаа договорот да се фокусира на управувањето со отпад и рециклирањето, наместо да се занимава со производството. На најновиот нацрт-предлог, особено, му недостасуваа правно обврзувачки мерки и беше изоставен член за производство на пластика, што предизвика значителни критики.
Неуспехот да се постигне договор беше дочекан со широко распространето разочарување и фрустрација. Француската министерка за екологија, Агнес Пание-Рунашер, го изрази своето разочарување, наведувајќи дека е „разбеснета“ од недостатокот на опипливи резултати. Слично на тоа, данскиот министер за животна средина, Магнус Хенике, зборувајќи во име на ЕУ, се пожали дека некои земји активно го блокираат договорот. Делегатот на Панама, Хуан Карлос Монтереј Гомез, го критикуваше нацрт-текстот како „предавање“, додека преговарачот на Микронезија, Денис Клер, го опиша како „чекор назад“. И покрај неуспехот, Луис Вајас Валдивиесо, претседател на преговорите, ја нагласи важноста на преостанатите елементи за постигнување иден договор.
Со ваквиот застој во преговорите, патот напред останува неизвесен. Швајцарија дури предложи „тајм-аут“, доведувајќи ја во прашање вредноста на уште една слична рунда преговори. Сепак, други земји се залагаа за брзо продолжување на преговорите, истакнувајќи го постигнатиот напредок. Над 100 земји се подготвени да склучат далекусежни договори и сега можат да преземат акција на различен форум од ООН за да склучат и спроведат договори, што исто така ќе го одреди пазарот, бидејќи земјите и компаниите што произведуваат пластика ќе мора да ги адаптираат своите производи.
(Фото: CDSS Berkeley)
