Аналитика
Данска соопшти дека ќе го повика американскиот амбасадор откако Доналд Трамп објави дека назначил специјален пратеник за Гренланд, данската автономна територија за која се закани дека ќе ја анектира.
„Длабоко сум разочаран од назначувањето и изјавата, кои ги сметам за целосно неприфатливи“, изјави данскиот министер за надворешни работи, Ларс Леке Расмусен, во интервју за данската телевизија ТВ2, додавајќи дека Министерството за надворешни работи ќе го повика американскиот амбасадор во наредните денови „за да добие објаснување“.
Трамп рано во понеделник објави дека го назначил гувернерот на Луизијана, Џеф Ландри, за специјален пратеник на САД за Гренланд. „Џеф разбира колку Гренланд е суштински за нашата национална безбедност и силно ќе ги унапредува интересите на нашата земја за безбедноста, сигурноста и опстанокот на нашите сојузници, а всушност и на светот“, напиша Трамп на својата платформа за социјални медиуми Truth Social.
Ландри директно му одговори на Трамп во објава на X: „Чест ми е да ви служам на оваа волонтерска позиција за да го направите Гренланд дел од САД“.
Соединетите Американски Држави долго време го сметаат Гренланд за витален дел од националната безбедност. На почетокот на 20 век, го вклучија Гренланд меѓу неколку европски поседи на Западната хемисфера за превентивно заземање и утврдување во случај на закана од напад врз САД.
Огромното мнозинство од 57.000 жители на Гренланд сакаат да станат независни од Данска, но не сакаат да станат дел од САД, според анкетата на јавното мислење во јануари.
Лидерите и на Данска и на Гренланд постојано велат дека огромниот арктички остров не е на продажба и дека самиот ќе одлучи за својата иднина. „Именувањето го потврдува континуираниот американски интерес за Гренланд“, рече Расмусен во изјава испратена по е-пошта до АФП. „Сепак, инсистираме дека сите – вклучително и САД – мора да покажат почит кон територијалниот интегритет на Кралството Данска“.
Гренланд е стратешки лоциран помеѓу Северна Америка и Европа во време на зголемен интерес на САД, Кина и Русија за Арктикот, каде што се отворија морски патишта поради климатските промени.
Локацијата на Гренланд, исто така, го става на најкратката рута за ракети помеѓу Русија и САД.
За време на Втората светска војна, САД ја повикаа својата Монрова доктрина и го окупираа Гренланд за да спречат употреба од страна на Германија по германската окупација на Данска. Американската војска остана во Гренланд по војната, а до 1948 година, Данска ги напушти обидите да ги убеди САД да заминат.
Следната година, двете земји станаа членки на воениот сојуз на НАТО. Договорот од 1951 година им даде на САД значајна улога во одбраната на Гренланд, а околу 1953 година започна изградбата на воената база Туле, сега позната како вселенска база Питуфик, која се наоѓа во северозападен Гренланд. Американската војска често учествува во вежбите на НАТО во гренландските води.
(Фото: куќите во Нуук, amanderson2)
