Аналитика
Човекот познат и како „Д-р Пропаст“, економистот од САД, Нуриел Рубини, предупредува дека светот се соочува со „совршена бура“ од висока инфлација, зголемени каматни стапки и рецесија што ќе биде „најлошото за работниците од целиот свет“.
Овонеделните национални сметки на Заводот за статистика покажаа дека реалниот расположлив приход по глава на жител на домаќинствата опаѓа петти квартал по ред, бидејќи часовната плата прилагодена според инфлацијата падна за 5,4 отсто, со реалните плати практично непроменети од нивото во 2012 година. За многу обични граѓани, можеби се чувствува дека стагфлацијата – ситуација во која економијата се намалува иако цените постојано растат – е веќе тука.
Но, д-р Рубини очекува работите да станат многу полоши во таканаречените напредни економии како што се одвива годината. „Верувам дека оваа криза со стапката на стагфлација ќе се појави оваа година“, рече тој за Бизнис. „Последните бројки за инфлацијата што доаѓаат од САД и Европа и другите напредни економии, покажаа дека инфлацијата сега е прилично леплива“.
Централните банки се во дилема, затоа што треба да ги зголемат стапките повеќе за да се борат против инфлацијата. Но, ако го сторат тоа, економијата наскоро ќе почне да се намалува, а ако не го сторат тоа, тогаш би можеле да имаме де- закотвување на инфлацијата и инфлациските очекувања, вели Рубини. „Затоа, очекувам дека ќе имаме рецесија во САД и Европа, во другите напредни економии, во време кога инфлацијата не се враќа на 2 отсто“.
СВЕТОТ ПРЕД ГОЛЕМА СТАГФЛАЦИСКА ДОЛЖНИЧКА КРИЗА
Полошо од стагфлацијата што светот ја претрпе во поголемиот дел од 1970-тите и раните 1980-ти, д-р Рубини очекува ова да еволуира во „голема стагфлациска должничка криза“ – комбинирајќи некои од најлошите елементи од 70-тите со глобалната финансиска криза. „Сега се соочуваме со совршена бура – инфлација, рецесија, стагфлација и потенцијална должничка криза“, предупреди тој.
„Соодносот на долгот во напредните економии беше само 100 отсто од БДП [во 1970-тите], денес е 420 отсто од БДП, во приватниот и јавниот долг. Значи, во овој случај, ако ги имаме тие шокови да ги кажеме цените на нафтата, не само што добивате инфлација, не само што добивате рецесија и стагфлација, туку го добивате она што јас го нарекувам голема стагфлациска должничка криза, бидејќи со каматните стапки така висок, тогаш тој сооднос [долг] стана неодржлив“.
Додека економскиот консензус е дека инфлацијата достигна врв и ќе продолжи да се намалува оваа и следната година, д-р Рубини е меѓу малцинската група аналитичари кои предупредуваат дека инфлацискиот шок е далеку од завршен и ризикува да се вкорени.
„Голдман Сакс предвидува дека цените на стоките, а не само енергијата, целиот нивен опсег, може да се зголемат за 43 отсто оваа година“, забележа тој. „Ова е дури и без војна на Блискиот Исток меѓу Израел и Иран“.
НАЈЛОШО ЗА РАБОТНИЦИТЕ
Тој верува дека тоа ќе ги принуди Федералните резерви и другите централни банки да продолжат да ги зголемуваат каматните стапки додека нивните економии не паднат во рецесија и на крајот не се „изгубат“ од обидот да ја вратат инфлацијата на нивните целни нивоа.
„Мислам дека стапката на фондовите на ФЕД сигурно ќе треба да биде над 6 отсто за да се постигне целта за инфлација од 2 отсто. Но, ако ги зголемите каматните стапки на 6 отсто, тогаш ќе имате навистина тешко приземјување“, тврди д-р Рубини.
„Тогаш ќе имате и крах на финансиските пазари, ќе имате сериозна корекција на пазарите на капитал, ќе имате повисоко ниво на обврзници, ќе имате раст на кредитните распони за задолжување од приватниот сектор, така што ќе имаат сериозни финансиски проблеми“.
„Таа финансиска неволја ќе ја направи рецесијата потешка, а потешка рецесија со намалување на приходите и производството ќе го зголеми бројот на неисполнувања на обврските од страна на домаќинствата, бизнисите, корпорациите, па дури и некои финансиски институции и некои влади во сиромашните земји кои имаат сериозни проблеми со долгот“.
Д-р Рубини, исто така, предупреди дека работниците најверојатно ќе бидат најтешко погодени од кризата што се наѕира, вклучително и оние кои ги задржаа своите работни места.
„Стагфлацијата е најлоша, бидејќи губењето на работните места, невработеноста, слабоста на пазарот на трудот и платите растат помалку од инфлацијата, бидејќи имате стагфлација“, рече тој.
„Значи, тоа е сеопфатно дури и за оние кои имаат работа, за нивните реални плати, бидејќи цените растат повеќе од платите, а некои луѓе ги губат своите работни места и нивните приходи. Значи, стагфлацијата е најлошата од сите светови за работниците“, смета познатиот економски експерт.
