Аналитика
Помалку познат за јавноста, а сепак многукратно поскап од злато, сребро или платина. Бидејќи се наоѓа само на неколку места во светот, а е неопходен во многу индустрии, родиумот е вистинско богатство меѓу металите. Често се смета за највреден метал во светот поради неговата екстремна реткост, суштинска улога во каталитичките конвертори и големата побарувачка, што ја крева неговата цена далеку над онаа на златото или платината.
Неговото екстракција е сложен процес бидејќи овој метал не се наоѓа во слободна форма, туку обично се екстрахира како нуспроизвод од платински, паладиумски или никелови руди. Најголем снабдувач на родиум во светот е Јужна Африка, каде што се добива како нуспроизвод за време на рударството на платина.
Како најредок нерадиоактивен елемент во Земјината кора, само околу 30 тони се ископуваат низ целиот свет секоја година. Не постои такво нешто како рударство специфично за родиум, бидејќи е премногу редок и расфрлан во Земјината кора. Наместо тоа, cе наоѓа во траги во руди богати со платина и паладиум, а понекогаш и во руди на бакар-никел.
Цените на родиумот се многу променливи бидејќи неговата побарувачка е силно концентрирана во автомобилскиот сектор. Бидејќи родиумот првенствено се користи во каталитички конвертори, флуктуациите во производството на автомобили и регулативите за емисии имаат големо влијание врз цената. Плус, бидејќи родиумот се произведува како нуспроизвод од рударството на платина и паладиум, неговата понуда е ограничена и тешко се зголемува – што дополнително придонесува за ценовните промени.
Цената на родиумот е одредена од неговата реткост и широкиот спектар на апликации, особено во автомобилската индустрија за производство на катализатори. Зголемените еколошки стандарди доведуваат до зголемување на побарувачката за овој метал, додека ограничените ресурси на руда ја одржуваат неговата вредност.
Во моментов, една унца родиум вреди околу 6.000 долари. Иако оваа цена е далеку над долгорочниот историски просек на металот, рекордниот максимум на родиумот се случи во 2021 година, кога COVID предизвика комбинација од проблеми со синџирот на снабдување со автомобили и зголемена побарувачка, заедно со построги регулативи за емисии, предизвикувајќи цените да скокнат близу 30.000 долари за унца!
Родиумот (Rh) е метал со атомски број 45 кој се издвојува по својата отпорност на корозија и уникатни каталитички својства. Се користи во производството на катализатори за автомобили, во накит и други високотехнолошки индустрии.
КАКО СВЕТОТ ДОАЃА ДО РОДИУМ?
Речиси 80% од родиумот во светот доаѓа од Јужна Африка. Овој метал главно се вади од платински и бакарни руди, каде што се наоѓа во мали количини. Дополнително, родиумот се формира како нуспроизвод во нуклеарните реактори.
Екстракцијата на родиумот е сложен процес што вклучува неколку фази, почнувајќи од вадење руда до рафинирање за добивање чист метал. Овој процес бара значителни трошоци, што ја објаснува високата цена на родиумот.
Родиумот првенствено се користи во автомобилските катализатори. Заедно со неговите сестрински метали платина и паладиум, тој помага во претворањето на штетните емисии во помалку токсични супстанции. Додека платината и паладиумот оксидираат јаглеводороди и јаглерод моноксид, родиумот е најефикасниот метал за разградување на азотните оксиди – главен загадувач од издувните гасови на возилата.
Освен катализаторите, родиумот често се користи за обложување на бело злато, сребро, а понекогаш и платински накит, за да се зголеми издржливоста, сјајот и отпорноста на потемнување. Исто така, се користи во електрични контакти за воздухопловни апликации и – забавен факт – историски се користел на врвовите на луксузните пенкала!
(Фото: LiveScience)
